Wat is slaap? BLACKROLL over het belang van slaap.

Slaap is een fundamenteel en onmisbaar onderdeel van het menselijk leven. Elke persoon brengt gemiddeld een derde van zijn leven slapend door. Toch is slaap voor veel mensen nog steeds een mysterie. Wat gebeurt er tijdens het slapen? Waarom moeten we slapen? Hoe lang zouden we moeten slapen? Deze en andere vragen zijn voor velen van ons van groot belang.

In dit artikel gaan we dieper in op het onderwerp slaap en proberen we deze vragen te beantwoorden. We zullen de slaapcyclus en de verschillende fasen ervan bespreken en de invloed van slaap op ons lichaam en welzijn onderzoeken.

Slaap is een natuurlijke functie van het lichaam en essentieel voor een gezond leven. Terwijl we slapen, kunnen ons lichaam en onze geest zich regenereren. Hiervoor vinden 's nachts verschillende processen plaats die allemaal bijdragen aan een optimale herstel. Wat eenvoudig klinkt, is in werkelijkheid uiterst complex en tot op de dag van vandaag nog niet volledig onderzocht. Ook bestaat er geen eenduidige en uniforme definitie van slaap.

Onbetwistbaar is echter dat een goede nachtrust belangrijk is voor het welzijn, de gezondheid en de prestaties. Slaap neemt bij de mens een derde van de levensduur in beslag en speelt een cruciale rol bij de vorming van herinneringen en de verwerking van emoties. Daarom kan een tekort aan slaap of slaapstoornissen niet alleen leiden tot fysieke, maar ook tot psychische problemen.

1.1 Slaapcycli: De verschillende slaapfasen

Naast de verschillende slaapfasen zijn er ook verschillende slaaptypes. Deze omvatten het ochtend-, middag- en avondtype. Elk van deze drie typen heeft een andere interne klok en wordt daarom op een ander tijdstip moe.

Het ochtendtype wordt ook wel de "leeuwerik" genoemd en is de vroege vogel onder de slaaptypes. Leeuweriken staan meestal nog voor zonsopgang op, zijn meteen wakker, hebben direct eetlust en een goed humeur. Daarom zijn ze ’s avonds vaak vroeg moe. Ze gaan op tijd naar bed en slapen vaak al vóór 22.00 uur.

Het avondtype, ook wel de "uil" genoemd, is precies het tegenovergestelde. Uilen slapen 's ochtends graag uit en gaan meestal pas na middernacht naar bed. Ze zijn eerder 's nachts actief en voelen zich in de avonduren het meest energiek en productief.

Toch behoren de meeste mensen niet tot het ochtend- of avondtype. Echte uilen en leeuweriken zijn uitzonderingen. De meerderheid van de mensen bevindt zich tussen deze extremen. Zij vormen het middagtype of ook wel het normale type en worden ’s avonds ongeveer tussen 22.00 en 1.00 uur moe.

1.2. Slaaptypes: De verschillende chronotypen

Naast de verschillende slaapfasen zijn er ook verschillende slaaptTypes. Deze omvatten het ochtend-, middag- en avondtype. Elk van deze drie typen heeft een andere interne klok en wordt daarom op een ander tijdstip moe.

Het ochtendtype wordt ook wel de "leeuwerik" genoemd en is de vroege vogel onder de slaaptTypes. Leeuweriken staan meestal nog voor zonsopgang op, zijn meteen wakker, hebben direct eetlust en een goed humeur. Daarom zijn ze ’s avonds vaak vroeg moe. Ze gaan op tijd naar bed en slapen vaak al vóór 22.00 uur.

Het avondtype, ook wel de "uil" genoemd, is precies het tegenovergestelde. Uilen slapen 's ochtends graag uit en gaan meestal pas na middernacht naar bed. Ze zijn eerder 's nachts actief en voelen zich in de avonduren het meest energiek en productief.

Toch behoren de meeste mensen niet tot het ochtend- of avondtype. Echte uilen en leeuweriken zijn uitzonderingen. De meerderheid van de mensen bevindt zich tussen deze extremen. Zij vormen het middagtype of ook wel het normale type en worden ’s avonds ongeveer tussen 22.00 en 1.00 uur moe.

1.3 Slaaphoudingen: De verschillende manieren om te liggen

Een andere manier om slaap en slapende personen van elkaar te onderscheiden, zijn de verschillende slaaphoudingen. Ook deze hebben invloed op of de nachtrust verkwikkend is of niet. De meeste mensen slapen op hun rug, zij of buik.

De rugligging wordt beschouwd als de gezondste slaaphouding. Dit komt omdat de wervelkolom bij rugslapers recht wordt uitgelijnd. Ook de nek en rug worden optimaal ontlast. De zijligging is echter populairder. Meer dan de helft van de mensen slaapt op de zij. Buikslapers zijn zeldzaam. Gelukkig maar, want deze slaaphouding wordt als minder gezond beschouwd. De wervelkolom wordt sterk belast en om goed te kunnen ademen, draaien buikslapers hun nek. Beide kunnen pijn veroorzaken.

Welke positie voor een persoon het beste is, hangt af van verschillende factoren zoals gewicht, lichaamsbouw of ademhaling. Uiteindelijk kan echter alleen ieder individu zelf beslissen wat echt comfortabel is. Let erop dat je vrij kunt ademen tijdens de slaap en neem de signalen van je lichaam serieus. Als je 's ochtends meer pijn hebt dan de avond ervoor, kan het nuttig zijn om 's nachts van houding te wisselen.

Slaapmedici onderzoeken de fysiologische, psychologische en cognitieve effecten van slaap. Om dit brede vakgebied wat te structureren, wordt het opgedeeld in fundamenteel onderzoek, klinisch onderzoek en toegepast onderzoek.

Slaaponderzoek is een relatief jonge discipline. De eerste onderzoeken, studies en experimenten begonnen rond 1860. Toen probeerde de Duitse arts Ernst Kohlschütter de diepte van de slaap van mensen te beschrijven en haalde hij hen uit hun slaap met geluiden van verschillende luidheid. Vanaf de jaren 1920 kreeg het slaaponderzoek meer vaart, vooral door de ontdekking van het elektro-encefalogram (EEG). Wetenschappers kunnen hiermee de hersengolven van mensen, zelfs tijdens de slaap, volgen en bestuderen.

De echte doorbraak vond echter pas in 1953 plaats. Twee Amerikaanse slaaponderzoekers, Nathaniel Kleitman en Eugene Aserinsky, ontdekten de REM-slaap en beschreven de slaapfasen – een mijlpaal in het slaaponderzoek.

2.1 Bevindingen uit fundamenteel onderzoek

Wetenschappers en slaapmedici die fundamenteel onderzoek doen, onderzoeken de mechanismen en processen die ten grondslag liggen aan slaap. Enkele van de belangrijkste bevindingen uit het fundamenteel onderzoek zijn bijvoorbeeld ontdekkingen op het gebied van chronobiologie (de "interne klok"), studies over de rol van hormonen, en onderzoek naar nachtelijk leren en hersenactiviteit tijdens de slaap.

2.2 Bevindingen uit klinisch onderzoek

Slaapmedici die zich bezighouden met klinisch onderzoek richten zich op de diagnose en behandeling van slaapstoornissen. Ze onderzoeken verstoorde slaap en bestuderen bijvoorbeeld aandoeningen zoals slaapapneu. Ook maakt het testen van nieuwe therapieën en medicijnen deel uit van klinisch onderzoek. Voordat deze goedgekeurd kunnen worden, moeten ze een zogenaamde klinische studie doorlopen. Dit is een langdurig, goed gepland en streng gecontroleerd proces dat ervoor zorgt dat een nieuwe behandeling veilig en effectief is.

2.3 Bevindingen uit toegepast onderzoek

Het doel van toegepast slaaponderzoek is om de bevindingen uit fundamenteel onderzoek en klinisch onderzoek toe te passen in het dagelijks leven. Slaapmedici onderzoeken in de praktijk bijvoorbeeld de effectiviteit van medicamenteuze behandelingen of gedragstherapieën. Ook wetenschappelijk onderbouwde tips voor een betere slaap hygiëne in het dagelijks leven zijn een typisch voorbeeld van toegepast slaaponderzoek.

Herstellende slaap heeft veel voordelen en een enorm nut voor gezondheid en welzijn. Daarom is het belangrijk om altijd aandacht te besteden aan een goede slaapkwaliteit en voldoende slaapduur.

Volwassenen hebben ongeveer 8 uur slaap per nacht nodig. Maar het is een van de meest voorkomende mythen dat deze slaapduur voor iedereen geldt. Sommige mensen, hoewel slechts zo'n 5 procent, hebben minder dan 7 uur slaap per nacht nodig. Anderen hebben meer slaap nodig en slapen langer dan 9 uur. Hoeveel slaap iemand nodig heeft, hangt ook van de leeftijd af: baby's slapen bijvoorbeeld veel meer dan oudere kinderen of volwassenen.

Voor iedereen geldt echter: regelmatige slaaptijden, een aangename slaapomgeving en goede slaap hygiëne kunnen de herstellende slaap bevorderen. Of je 's nachts goed hebt geslapen, merk je meestal pas de volgende ochtend. Je voelt je uitgerust, zowel fysiek als mentaal verfrist en vol energie.

3.1 Slaap en herstel: De voordelen van gezonde slaap

Tijdens de slaap herstelt het lichaam zich. De hormoonbalans wordt gereguleerd en het immuunsysteem wordt versterkt. Beide dragen bij aan ziektepreventie. Bovendien worden er tijdens de slaap, vooral in de eerste helft van de nacht, groeihormonen uitgescheiden. Deze zorgen ervoor dat spieren groeien of de huid vernieuwd wordt. Daarom is "schoonheids-slaap" ook geen mythe.

's Nachts herstelt niet alleen het lichaam, maar ook de hersenen. Ze verwerken de ervaringen van de dag en leren – letterlijk – tijdens de slaap. Hierdoor verbetert de cognitieve prestaties. Samenvattend kan dus gezegd worden: de mens profiteert op alle vlakken van een goede slaap. Wie precies wil weten wat de voordelen zijn van goede en gezonde slaap, leest hieronder de vele voordelen.

3.2 Slaap en lichaam: De fysiologische voordelen van slaap

Goede slaap is essentieel voor de lichaamsfuncties. Vooral de herstelprocessen die 's nachts plaatsvinden, zijn van groot belang voor je fysieke gezondheid. Het lichaam bestrijdt ontstekingen tijdens de slaap en pakt ziekteverwekkers zoals bacteriën of virussen aan. Daarnaast worden de stofwisseling, het hormoonsysteem en het immuunsysteem gereguleerd. Dit alles houdt je gezond en helpt bijvoorbeeld om je gewicht te behouden.

3.3 Slaap en geest: De psychologische voordelen van slaap

Slaap heeft ook veel positieve effecten op de psyche. Het kan helpen je concentratie overdag te verbeteren en je prestaties te verhogen. Na een goede nachtrust ben je stressbestendiger en kalmer. Slaapgebrek daarentegen kan leiden tot stemmingswisselingen, prikkelbaarheid en vermoeidheid.