Tinnitus: Oorzaken, Symptomen, Behandeling

Oorsuizen kunnen tijdelijk of langdurig optreden en zijn meestal geen teken van een ernstige aandoening. Toch kan tinnitus het dagelijks leven van de getroffenen aanzienlijk beïnvloeden en hen sterk onzeker maken.

Omdat de eigen perceptie en omgang met de geluiden de luidheid van tinnitus kunnen beïnvloeden, willen we je in dit artikel niet alleen informeren over de oorzaken van tinnitus, maar je ook waardevolle aanbevelingen geven over hoe je ermee om kunt gaan.

01. Wat is Tinnitus?

Artsen beschrijven tinnitus als geluiden zoals rinkelen, zoemen, klikken, suizen, piepen, fluiten of ruisen, die door de getroffene in het oor worden waargenomen zonder dat er een externe geluidsbron is. Tinnitus is een symptoom en geen op zichzelf staande ziekte. De geluiden kunnen in één oor of in beide oren optreden. Over het algemeen zijn de oorsuizen niet gevaarlijk, maar ze worden vaak als extreem hinderlijk ervaren en kunnen de levenskwaliteit aanzienlijk verminderen.

In de medische wereld wordt onderscheid gemaakt tussen verschillende soorten tinnitus, vooral op basis van de duur:

• Acute tinnitus (duurt minder dan drie maanden)
• Subacute tinnitus (duurt drie tot zes maanden)
• Chronische tinnitus (duurt langer dan zes maanden)

Daarnaast wordt tinnitus ingedeeld in twee hoofdtypen:

• Subjectieve tinnitus: Alleen de getroffene kan het geluid waarnemen. Dit is de meest voorkomende vorm van tinnitus.
• Objectieve tinnitus: Het geluid is niet alleen hoorbaar voor de getroffene, maar kan ook door een arts worden gemeten. Deze vorm komt echter zeer zelden voor. In tegenstelling tot de klassieke tinnitus ligt hier vaak een onderliggende medische aandoening aan ten grondslag, die een daadwerkelijke geluidsbron in het lichaam veroorzaakt. Een voorbeeld hiervan is pulserende tinnitus, waarbij de getroffene het ritmische suizen van de eigen hartslag in het oor hoort.

Tinnitus: Diagnose
Als je geluiden in je oor waarneemt zonder externe geluidsbron en deze je onzeker maken of storen, raadpleeg dan een keel-neus-oorarts (KNO-arts) voor een medisch onderzoek. De arts zal een gedetailleerde anamnese afnemen en je vragen stellen over mogelijke oorzaken van je tinnitus.

Met behulp van een gehoortest kan de KNO-arts vaststellen of je tinnitus gepaard gaat met gehoorverlies. Daarnaast kunnen bloedonderzoeken uitsluitsel geven over een mogelijke oorzaak, zoals een tekort aan bepaalde voedingsstoffen.

Omdat tinnitus in de meeste gevallen subjectief wordt waargenomen, bestaan er geen specifieke diagnostische tests die de aandoening eenduidig kunnen vaststellen. De diagnose wordt daarom voornamelijk gebaseerd op de door de patiënt beschreven symptomen, de resultaten van de gehoortest en andere relevante medische onderzoeken.

02. Oorzaken van Tinnitus

Omdat de oorzaken van tinnitus zeer uiteenlopend kunnen zijn, is het vaak moeilijk om dé specifieke trigger voor de oorsuizen vast te stellen. Als je last hebt van hinderlijke oorsuizen, is het belangrijk om een KNO-arts te raadplegen voor een uitgebreide anamnese en om mogelijke oorzaken te achterhalen. Alleen zo kan een geschikte behandeling worden bepaald. De meest voorkomende oorzaken van tinnitus zijn:

• Blootstelling van lawaai: Lange of vroegere blootstelling aan harde geluiden kan de haarcellen in het binnenoor beschadigen en tinnitus veroorzaken. Dit geldt niet alleen voor lawaai op de werkplek (zoals boor- of machinelawaai), maar ook voor harde muziek op concerten en in clubs.
  Een plotselinge luide knal in de directe omgeving, zoals een schot of explosie, kan een akoestisch trauma (ook wel lawaaitrauma of knaltrauma genoemd) veroorzaken. Hierbij zorgt de enorme geluidsdruk ervoor dat de gevoelige haarcellen in het binnenoor beschadigd raken, wat tot tinnitus kan leiden.
   
• Stress en angst: Hoewel stress als directe oorzaak van tinnitus nog niet wetenschappelijk is bewezen, ervaren veel mensen met tinnitus ook stress. Sommigen merken zelfs dat de tinnitus toeneemt tijdens stressvolle periodes en afneemt in rustige tijden.
  Omgekeerd kan tinnitus zelf stress veroorzaken, omdat het constante geluid in het oor de levenskwaliteit aanzienlijk kan verminderen. Stressmanagementtechnieken kunnen helpen om beter met stress om te gaan en zo de impact van tinnitus te verminderen.
   
• Hoge bloeddruk: Bloeddruk regelt de doorstroming van bloed naar organen en weefsels. Wanneer de bloeddruk verhoogd is, kan dit hoorbaar worden als een suizend of ruisend geluid in het oor – vergelijkbaar met het horen van de eigen bloedcirculatie.
  Daarnaast kunnen aderverkalkingen (vaak gekoppeld aan hoge bloeddruk) de bloedtoevoer naar het binnenoor verstoren, wat tinnitus kan veroorzaken. Belangrijk: Ongeacht tinnitus moet hoge bloeddruk altijd worden behandeld om schade aan het hart- en vaatstelsel te voorkomen.
   
• Kaakafwijkingen en tandenknarsen: Als je ’s nachts je kaken klemt of met je tanden knarst (bruxisme), kan dit ook tinnitus veroorzaken. De voortdurende druk op het kaakgewricht en de kauwspieren overbelast deze structuren. Een van de diepe kauwspieren is zelfs via zenuwvezels direct verbonden met het middenoor. Vaak is stress de onderliggende oorzaak van tandenknarsen. Stressreductie en een knarsbitje (aangeraden door een tandarts) kunnen de klachten verminderen. Bij kaakgewrichtsaandoeningen, zoals craniomandibulaire dysfunctie (CMD), kan een op maat gemaakte beugel nodig zijn, aangepast aan een ontspanningstherapie door een CMD-specialist.
   
• Aandoeningen van het binnenoor: Tinnitus kan ook ontstaan door medische aandoeningen zoals een middenoorontsteking of de ziekte van Ménière, een aandoening die gepaard gaat met duizeligheid, gehoorverlies en fantoomgeluiden. In veel gevallen verdwijnen de symptomen zodra de onderliggende aandoening wordt behandeld.
   
• HWS-Syndrom: Het HWS-syndroom omvat klachten in de nekwervelkolom. Functiestoornissen, degeneratieve veranderingen of blokkades in de nek kunnen tinnitus veroorzaken of verergeren.
• Een verkeerde lichaamshouding – bijvoorbeeld op de werkplek of door overmatig smartphonegebruik (tech neck) – kan spanning en pijn in de nek veroorzaken en zo bijdragen aan tinnitus.
   
• Bijwerkingen van medicijnen: Bepaalde medicijnen, zoals sommige middelen tegen kanker, malaria en antibiotica, kunnen tinnitus als bijwerking veroorzaken. Als je merkt dat tinnitus optreedt na inname van een medicijn, bespreek dit dan met je arts om alternatieven te vinden.
   
• Ophoping oorsmeer: Een overmatige ophoping van oorsmeer kan de gehoorgangen blokkeren, wat niet alleen gehoorverlies en pijn kan veroorzaken, maar ook tinnitus. Een KNO-arts kan dit eenvoudig verwijderen met een oorspoeling.
   
• Tumor: In zeer zeldzame gevallen kan een tumor aan de gehoor- en evenwichtszenuw (akoestisch neuroom) tinnitus veroorzaken. Dit is een goedaardige, langzaam groeiende tumor die zich beperkt tot het binnenoor. De diagnose wordt gesteld via beeldvormend onderzoek, zoals een CT-scan.
   
• Tekort aan voedingsstoffen: Een tekort aan bepaalde voedingsstoffen, zoals magnesium, zink, ijzer, omega-3, co-enzym Q10, B-vitaminen en antioxidanten, kan ook een rol spelen bij het ontstaan van tinnitus.
  Een arts kan via bloedonderzoek een eventueel tekort vaststellen en passende voedingssupplementen of een aangepaste voeding aanbevelen.

03. Symptomen en gevolgen van tinnitus

Het belangrijkste symptoom van tinnitus is het waarnemen van geluiden in het oor die door anderen niet gehoord kunnen worden. Deze geluiden kunnen variëren in karakter – zoals fluiten, kloppen, ruisen, zoemen, suizen of piepen – en kunnen zowel continu als onderbroken zijn. Tinnitus kan in één oor of beide oren worden waargenomen en kan variëren in intensiteit, van nauwelijks merkbaar tot zeer storend.

De manier waarop tinnitus wordt ervaren, verschilt per persoon. Voor sommigen kan het erg belastend zijn en leiden tot angst, stress, concentratieproblemen en zelfs depressie. Wanneer iemand zich sterk op de geluiden focust, kunnen deze luider lijken, waardoor een vicieuze cirkel kan ontstaan. Veelvoorkomende gevolgen van tinnitus zijn slaapproblemen, sociale terugtrekking en een verminderde levenskwaliteit.

Kan tinnitus verdwijnen?

De angst dat oorsuizen blijvend is, is begrijpelijk. Gelukkig kan tinnitus niet alleen verminderen, maar in sommige gevallen ook volledig verdwijnen. Vaak is tinnitus tijdelijk en verdwijnt het zodra het oor niet langer aan de veroorzakende factoren wordt blootgesteld.

Een bekend voorbeeld is een tijdelijke pieptoon na een concert, waarbij de oren dof aanvoelen en suizen. In de meeste gevallen herstelt het gehoor zich vanzelf binnen 24 tot 48 uur.

De kans dat tinnitus verdwijnt, hangt af van hoe lang het aanhoudt:

• Acute tinnitus: Duurt tot drie maanden en heeft een grotere kans om te verdwijnen.
• Chronische tinnitus: Als het langer aanhoudt, neemt de kans op spontane verdwijning af.

In veel gevallen kunnen mensen goed met tinnitus leren leven, omdat ze zich er na verloop van tijd aan aanpassen.

04. Behandelingsmogelijkheden van tinnitus: medische behandelingen, huismiddeltjes, zelfhulp

Die Behandlung von Tinnitus hängt von der zugrundeliegenden Ursache und den Beschwerden ab. Es gibt keine direkte Heilung für alle Formen von Tinnitus, dennoch können Betroffene einiges unternehmen, um ihre Lebensqualität wieder zu steigern. Wir stellen dir ein paar gängige Behandlungsmöglichkeiten bei Tinnitus vor: 
 

• Behandeling van de onderliggende oorzaak: Als een verstopte gehoorgang de oorzaak is, kan het verwijderen van een oorprop door een KNO-arts de tinnitus verhelpen. Wanneer tinnitus wordt veroorzaakt door medicijngebruik, kan het overstappen op een ander middel helpen. In gevallen waarbij tinnitus voortkomt uit problemen in de halswervelkolom, kunnen behandelingen door een fysiotherapeut, osteopaat of chiropractor helpen om spieren, zenuwen en de doorbloeding in balans te brengen. Heb je last van nekpijn en tinnitus? Specifieke oefeningen kunnen helpen om klachten te verminderen en te voorkomen.
   
• Ontspanningstechnieken en stressmanagement: Tinnitus kan verergeren door stress en spanning in de nek-, schouder- en kaakspieren. Stressvolle periodes kunnen ervoor zorgen dat het oorsuizen als hinderlijker wordt ervaren. Ontspanningstechnieken zoals progressieve spierontspanning, autogene training, tai chi, qi gong, meditatie of yoga kunnen helpen om de tinnitus te verminderen en er beter mee om te gaan.
   
• Levensstijlveranderingen: Wie last heeft van tinnitus, doet er goed aan om naar zijn lichaam te luisteren en stress zoveel mogelijk te vermijden. Regelmatige pauzes op het werk en een goede balans tussen werk en ontspanning (bijvoorbeeld door sport, ontspanningstechnieken of hobby’s) kunnen het risico op tinnitus verminderen en afleiding bieden van het oorsuizen. Een gezonde, evenwichtige voeding en voldoende slaap dragen ook bij aan het algemene welzijn.
   
• Tinnitus-Retraining-Therapie (TRT): Deze therapie helpt de invloed van tinnitus op het gehoor en de emotionele beleving te verminderen, zodat de stressreactie op de tinnitus afneemt. TRT combineert geluidsafleiding via een breedbandruis-apparaat (een ‘noiser’, vergelijkbaar met een hoorapparaat) met psychologische begeleiding. Deze therapie wordt vaak in gespecialiseerde tinnitusklinieken uitgevoerd.
   
• Tinnitus-maskering: Het gebruik van een ‘noiser’ of masker kan verlichting bieden. Dit apparaat produceert een rustgevend ruisgeluid dat de tinnitus gedeeltelijk overstemt, waardoor de klachten minder op de voorgrond treden. Dit hulpmiddel, dat lijkt op een hoortoestel, is verkrijgbaar bij de audicien.
   
• Hoortoestellen: Hoorapparaten kunnen tinnitusklachten verminderen door omgevingsgeluiden te versterken en zo meer afleiding te bieden. Sommige hoortoestellen hebben een ingebouwde ‘noiser’-functie.
   
• Gedragstherapie: Psychologische begeleiding kan helpen om de impact van tinnitus te verminderen. Gedragstherapie leert patiënten beter met de tinnitus om te gaan en voorkomt dat de klachten een negatieve spiraal vormen. Deelname aan een lotgenotengroep kan ook nuttig zijn om ervaringen uit te wisselen en de last van tinnitus te verlichten.
   
• Medicatie: Er bestaan verschillende medicijnen en kruidenmiddelen die tinnitus zouden kunnen verminderen. Wetenschappelijk bewijs voor hun effectiviteit ontbreekt echter, terwijl sommige middelen wel aanzienlijke bijwerkingen kunnen hebben. Uit systematische onderzoeken blijkt dat Betahistine, ginkgo, antidepressiva, benzodiazepinen, melatonine, cannabis, oxytocine, steroïden en gabapentine geen bewezen effect hebben op chronische tinnitus en daarom niet worden aanbevolen.
  
   

Let op: Bij een acuut optredende tinnitus wordt vaak aangeraden om corticosteroïden (zoals prednison) via een infuus of in tabletvorm toe te dienen. Dit medicijn kan echter alleen effect hebben als de tinnitus het gevolg is van een plotseling gehoorverlies, een gehoorbeschadiging of een ontsteking in het oor. In dat geval wordt de officiële richtlijn voor plotseling gehoorverlies (sudden hearing loss) gevolgd en wordt de behandeling daarop afgestemd.

Voor de behandeling van chronische tinnitus, die langer dan drie maanden aanhoudt, heeft het toedienen van corticosteroïden echter geen bewezen effect.

04. Conclusie

Tinnitus ontstaat door een verstoring in het binnenoor. Wanneer het zoemen, fluiten, kloppen of piepen plotseling optreedt, is het belangrijk om rustig te blijven en af te wachten. In de meeste gevallen verdwijnt het geluid vanzelf na enkele uren of dagen. Vaak kun je zelf al een mogelijke oorzaak achterhalen, zoals blootstelling aan harde geluiden na een avond in de club, spierspanning in de nek en schouders, of een oorontsteking.

Houden de geluiden langer aan of ervaar je veel hinder? Dan is het raadzaam om een arts te raadplegen om de oorzaak te achterhalen. Pas na drie maanden wordt tinnitus als chronisch beschouwd. Gelukkig kunnen mensen met tinnitus tegenwoordig zelf veel ondernemen, zoals het aanpassen van hun levensstijl, het volgen van ontspanningsprogramma’s, gedragstherapie of zelfhulpgroepen, of het gebruik van speciale apparaten die het geluid maskeren. Welke behandeling effectief is, verschilt per persoon en hangt af van de oorzaak en levensomstandigheden.

Tinnitus kan een grote impact hebben op het dagelijks leven en de levenskwaliteit van de getroffene. Toch is het belangrijk om niet in paniek te raken bij het optreden van oorsuizen. Er zijn inmiddels veel manieren om met tinnitus om te leren gaan, en de waargenomen luidheid kan zelfs afnemen als men er minder aandacht aan besteedt en eraan gewend raakt.

Er bestaat geen universele behandeling voor tinnitus, maar afhankelijk van de oorzaak kan een KNO-arts of psycholoog waardevolle adviezen geven over wat jou kan helpen.

Als het piepen, zoemen, rinkelen of ruisen in je oor plotseling optreedt of een grote belasting vormt, is het verstandig om een specialist te raadplegen om je klachten zo veel mogelijk te beperken. Bij een sterk gehoorverlies in combinatie met tinnitus is het beter om eerder dan later medische hulp in te schakelen om mogelijke blijvende gehoorschade te voorkomen.