Piriformissyndroom: oorzaken, symptomen en behandeling
Als je gekweld wordt door pijn in je billen die uitstraalt naar je benen en zelfs gevoelloosheid en tintelingen veroorzaakt, denk je waarschijnlijk meteen aan een hernia. Dat is echter niet altijd de oorzaak van je problemen. Een neuromusculaire aandoening, het piriformissyndroom genaamd, gaat gepaard met symptomen die erg lijken op die van een hernia, maar die een andere oorsprong hebben. In ons artikel vind je alle belangrijke informatie over oorzaken, symptomen en behandelingsmogelijkheden.
Het piriformissyndroom treedt op wanneer de piriformisspier (Musculus piriformis) verhardt door spanning of ontsteking, waardoor er druk op de ischiaszenuw komt te staan. Om de pijn bij het piriformissyndroom te begrijpen, moeten we daarom naar de positie van de spier kijken. De peervormige piriformisspier maakt deel uit van de binnenste laag van de heupspieren. Hij ligt onder de grote bilspier en loopt langs de binnenkant van het bekken, waar hij het heiligbeen met het dijbeen verbindt.
De piriformisspier heeft de taak om het bovenbeen naar buiten te draaien als je staat, het te strekken en te spreiden, en ook om het heupgewricht te stabiliseren door de femurkop in de gewrichtskom te houden.
Normaal gesproken is deze spier erg flexibel en zacht, maar hij kan verkorten en verharden als gevolg van ongelukken, spanning, ontsteking, overbelasting of een verkeerde houding. Deze drukt dan op de ischiaszenuw in de onmiddellijke nabijheid en veroorzaakt daar pijn, gevoelloosheid en tintelingen. De symptomen zijn vooral merkbaar tijdens het bewegen en nemen meestal af als je gaat liggen.
Let op: Er zijn veel andere anatomische structuren rond de bilspieren, zoals de diepe bilspieren, die de ischiaszenuw kunnen samendrukken. Daarom gebruiken deskundigen tegenwoordig liever de term ‘diep gluteaal syndroom’. Omdat de term piriformissyndroom vaker wordt gebruikt, zullen we deze in ons artikel handhaven.
Piriformissyndroom: symptomen
De volgende symptomen kunnen optreden bij het piriformissyndroom:
- Pijn in de billen, meestal maar aan één kant. Naast de bilstreek kan de pijn ook uitstralen langs de loop van de ischiaszenuw naar de achterkant van het bovenbeen.
- Gevoelloosheid en tintelingen in de bilstreek of in de dij, het onderbeen en de kuit, kunnen uitbreiden tot de voetzool en de tenen.
- Toename van ongemak tijdens bewegingen die de bilspieren aanspannen, bijv. joggen, fietsen, traplopen, tillen, staan, hurken of zitten op een hard oppervlak.
- Rugpijn
- Verminderd bewegingsbereik van het heupgewricht
Piriformisspier: type pijn geeft een indicatie van de oorzaak
We hebben hierboven al enkele symptomen van het piriformissyndroom genoemd. Pijn is heel kenmerkend voor deze neuromusculaire ziekte.
Naast pijn in de billen en het been kan het piriformissyndroom ook leiden tot pijn in de lendenwervelkolom. Een hernia van de lumbale wervelkolom, waarbij een verzakte tussenwervelschijf op de zenuwwortel drukt, moet daarom altijd worden uitgesloten als onderdeel van de diagnose.
Omdat de symptomen van het piriformissyndroom niet kunnen worden toegeschreven aan zogenaamde ischias als gevolg van problemen met de tussenwervelschijf, wordt het in de orthopedie ook wel pseudosciatica genoemd. Alleen een grondig onderzoek kan informatie opleveren, zodat je arts de juiste behandeling voor je kan voorschrijven
Piriformissyndroom: oorzaak
Naast blessures in de bilstreek in het verleden en belastende sport kan langdurig zitten de ontwikkeling van het piriformissyndroom bevorderen. Omdat we op veel lange kantoordagen meerdere uren onbeweeglijk voor de pc zitten in dezelfde houding, leidt dit tot een zeer eenzijdige houding en overbelasting. De pirirformisspier verhardt door de spieronevenwichtigheid, de fasciën in de bilspier worden niet voldoende uitgerekt en worden inflexibel, wat leidt tot spanning en tegenspanning en gepaard gaat met veel druk in het weefsel. Hierdoor krijgen het weefsel en de ischiaszenuw niet meer voldoende zuurstof en voedingsstoffen, wat een van de redenen is voor de beschreven symptomen. Bovendien worden metabolische afvalstoffen niet meer goed afgevoerd. Dat kan ontstekingsprocessen rond de musculus piriformis en de ischiaszenuw bevorderen.
De verharde spier oefent ook druk uit op de ischiaszenuw, omdat deze direct langs de piriformisspier loopt of bij sommige mensen zelfs erdoorheen. De ischiaszenuw heeft dan simpelweg te weinig ruimte en de bovengenoemde symptomen ontwikkelen zich.
De pijn treedt vooral op bij beweging of directe druk, omdat hierbij de prikkel op de ischiaszenuw verhoogt. Naast pijn en ongemak worden typische symptomen gekenmerkt door het gevoel het been los te moeten maken en te schudden. Hinken is ook mogelijk door de beperkte beweging in de heup.
Piriformissyndroom: duur
De duur van het piriformissyndroom kan sterk variëren en is afhankelijk van verschillende factoren, zoals de individuele ernst van de ziekte, de individuele anatomie van de getroffen persoon, bijkomende ziekten, het type behandeling en de implementatie van therapeutische maatregelen.
In sommige gevallen kan het piriformissyndroom acuut zijn en maar kort duren. In dat geval kan het op slechts enkele weken tijd verbeteren met geschikte maatregelen zoals fysiotherapie, rekoefeningen en ontstekingsremmende medicatie. In andere gevallen wordt het syndroom echter chronisch en duurt het enkele maanden.
Raadpleeg daarom altijd een specialist als je symptomen hebt die wijzen op het piriformissyndroom. Een juiste diagnose en behandeling zijn namelijk cruciaal om de duur van het piriformissyndroom (positief) te beïnvloeden. Artsen, fysiotherapeuten en osteopaten kunnen een persoonlijk behandelplan opstellen dat is afgestemd op jouw specifieke behoeften en omstandigheden.
Piriformissyndroom: behandeling
Hoewel de ideale behandeling voor het piriformissyndroom van geval tot geval verschilt, behoren lichaamsbeweging, losmaken en strekken tot de belangrijkste maatregelen. We presenteren mogelijke behandelingen die kunnen helpen bij pijn in de billen:
- Fysiotherapie en gerichte oefeningen
Oefeningen zijn een belangrijke pijler van de behandeling om de gespannen spier los te maken. Functionele oefeningen en versterkende oefeningen voor de spieren rondom de musculus piriformis kunnen ook helpen. Een fysiotherapeut zal je ook oefeningen laten zien om de algemene spierfunctie en houding te verbeteren.
Naast fysiotherapie kun je ook zelf actief worden door twee tot vier keer per week het BLACKROLL-programma voor ischiaspijn te volgen. Het bevat rekoefeningen, instructies voor myofasciale zelfmassage en oefeningen voor activering en versterking. Om alle oefeningen zacht en pijnloos uit te voeren, raden we aan de fasciarol MED van BLACKROLL te gebruiken. Door hun lagere hardheid kun je deze ook gebruiken als je over het algemeen erg gevoelig bent voor pijn of voor therapeutische doeleinden als je al pijn hebt.
- Manuele therapie
Fysiotherapeuten en osteopaten gebruiken manuele technieken zoals massage en mobilisatie in aanvulling op gerichte oefeningen om de spieren los te maken en de mobiliteit te verbeteren. Osteopaten kijken bijvoorbeeld naar holistische verbanden en kunnen herkennen of het piriformissyndroom secundair kan zijn ontstaan door een functionele bekkenscheefstand.
- Warmte- en koudetherapie
De toepassing van warmte (bijv. warme kompressen) en koude (bijv. ijs) kan helpen om spierspanning te verlichten en pijn te verminderen. Probeer uit wat in jouw situatie het beste werkt.
- Ontstekingsremmers en spierrelaxantia
Bij ontstekingen en ernstige pijn kunnen niet-steroïde ontstekingsremmers (NSAID‘s) verlichting bieden. Hieronder vallen bijvoorbeeld de pijnstillers Ibuprofen en Diclofenac. Om de spanning in de spier en dus ook de pijn te verminderen, kun je op korte termijn ook zogenaamde spierrelaxantia, d.w.z. spierontspannende medicijnen, voorgeschreven krijgen. Houd er rekening mee dat dit de oorzaak niet behandelt en je deze slechts tijdelijk mag gebruiken, bijvoorbeeld om weer in beweging te komen.
- Injecties
Plaatselijke injecties met ontstekingsremmende medicatie (cortisone in combinatie met een plaatselijk verdovingsmiddel) of ontspannende medicatie (Botox) direct in de piriformisspier kunnen de pijn en ontsteking doelgericht verminderen. Vraag jezelf of je behandelaar echter altijd af waarom dit is gebeurd en doe er iets aan om op de lange termijn pijnvrij te blijven.
- Schokgolftherapie
Tot de niet-invasieve behandelingsopties behoort ook schokgolftherapie of ESWT. De orthopeed of fysiotherapeut gebruikt een sonde die met korte tussenpozen hoogenergetische geluidspulsen uitzendt die milliseconden duren. Ze dringen de huid binnen, stimuleren cellen en weefsel, stimuleren de bloedsomloop en verminderen ontstekingen. Hier geldt hetzelfde met betrekking tot oorzakelijke behandeling als bij injecties en medicijnen.
- Ergonomische aanpassingen en houdingstraining
Om de belasting op de piriformisspier te verminderen en de oorzaken van ongemak te voorkomen, moet je je algemene houding verbeteren en je werkplek ergonomisch inrichten. Denk daarbij bijv. aan een in hoogte verstelbaar bureau en het instellen van de juiste zithoogte. Als je veel in de auto reist, is het de moeite waard om de positie van de autostoel te optimaliseren en er tijdelijk een kussen te leggen. Regelmatige bewegingspauzes tijdens langere reizen doen ook wonderen.
- Gewichtsbeheersing
Overgewicht kan de piriformisspier ook belasten. Gezond gewichtsverlies kan deze belasting verminderen. Als het je niet lukt om je eetpatroon in je eentje te veranderen, vraag dan hulp aan een voedingsdeskundige.
- Acupunctuur
Chinese geneeskunde is gebaseerd op het idee dat energie, die door elke cel wordt geproduceerd, door het lichaam stroomt. Als er een blokkade in het lichaam is, kan deze energie niet meer stromen. Om de blokkade op te heffen, worden bij acupunctuur fijne naalden in bepaalde delen van het lichaam geplaatst, wat ook de pijn door het piriformissyndroom zou moeten verminderen.
- Chirurgische interventie
In eerste instantie moet het piriformissyndroom altijd conservatief worden behandeld. Als in een ernstig geval conservatieve maatregelen niet effectief zijn, kan ook een operatie worden overwogen om de vernauwende weefselstructuren los te maken en zo de druk op de ischiaszenuw te verminderen.
Piriformissyndroom: wanneer wordt het chronisch?
Heb je het gevoel dat je piriformissyndroom maar niet overgaat? Onder bepaalde omstandigheden kan het piriformissyndroom chronisch worden, bijvoorbeeld als de onderliggende oorzaken zoals spierspanning of blessures niet effectief en oorzakelijk worden behandeld of als het syndroom niet op tijd wordt herkend. Als de behandeling dan wordt uitgesteld, kunnen de symptomen verergeren. Als patiënten de voorgeschreven behandeling niet volgen, kan de aandoening ook aanhouden.
Elk geval is echter anders en het piriformissyndroom hoeft niet altijd chronisch te worden. Raadpleeg altijd een arts of specialist als je symptomen hebt om een nauwkeurige diagnose en geschikte behandeling te krijgen.
Piriformissyndroom: tests voor de diagnose
Als je een specialist hebt geraadpleegd vanwege je klachten, zal deze eerst vragen stellen over je medische geschiedenis en je huidige klachten. Beeldvormende procedures zoals MRI, röntgen of echografie worden niet uitgevoerd bij vermoeden van het piriformissyndroom. Klinische spiertesten zijn veel nuttiger bij het stellen van een diagnose, omdat ze kunnen worden gebruikt om het piriformissyndroom te onderscheiden van andere oorzaken met vergelijkbare symptomen.
Mogelijke testen die de aanwezigheid van het piriformissyndroom kunnen bevestigen zijn de Laseguè-test, FAIR-test en Pace-test.
Ga voor de Laseguè-test plat op je rug liggen. De arts neemt nu het been van de kant die pijn doet en strekt het ongeveer 70° omhoog. Als deze beweging pijn veroorzaakt, kan dit wijzen op irritatie van de ischiaszenuw. Deze test kan echter ook positief zijn bij een hernia.
Voor de Pace-test ga je op een ligstoel of stoel zitten en laat je je benen bungelen. In deze positie drukt de arts nu met zijn hand aan de buitenkant op je knieën terwijl jij je benen uit elkaar duwt. Veroorzaakt dit pijn? Dat kan het piriformissyndroom zijn.
De FAIR-test is ook belangrijk en betrouwbaar voor de diagnose of uitsluiting van het piriformissyndroom. De afkorting FAIR staat voor de bewegingen die deel uitmaken van het onderzoek: flexie (buigen), adductie (ledemaat naar het midden van het lichaam brengen) en interne rotatie (ledemaat naar binnen draaien). Met de FAIR-test kan men niet volledig bewijzen dat de symptomen worden veroorzaakt door het piriformissyndroom. Deze biedt echter een zeer belangrijke aanwijzing voor de diagnose van dit syndroom.
Om de test uit te voeren, liggen patiënten op hun gezonde zij met het onderbeen recht gestrekt en het bovenlichaam zo plat mogelijk op de onderzoekstafel. Het been aan de pijnlijke kant wordt gebogen bij de knie en naar het lichaam getrokken. De buiging in de heupgewricht moet nu ongeveer 60° zijn. Hetzelfde been wordt nu tegelijkertijd naar het lichaam gebracht bij het heupgewricht en naar binnen gedraaid. Zo rekt de piriformisspier door het bovenste been naar beneden richting de bank te duwen.
De FAIR-test is positief als er pijn in de billen is tijdens het onderzoek.
Conclusie
Het piriformissyndroom kan optreden wanneer de piriformisspier de ischiaszenuw irriteert of afknelt of een ongunstig effect heeft op de stofwisseling. Het syndroom heeft verschillende oorzaken. Deze omvatten anatomische variaties, ontstekingen, spierspanning door overbelasting en blessures. Symptomen kunnen variëren van pijn in de billen en onderrug tot gevoelloosheid en tintelingen in het been.
De diagnose van het piriformissyndroom vereist een grondig onderzoek door een arts of therapeut die verschillende diagnostische procedures kan gebruiken. Behandelingsopties variëren van fysiotherapie, rekoefeningen en versterkende oefeningen tot medicamenteuze behandeling en (in zeldzame gevallen) zelfs chirurgie.
Een tijdige diagnose en een behandelingsstrategie die individueel is afgestemd op de symptomen en lichamelijke conditie zijn cruciaal om de symptomen te verlichten en een mogelijke chronische toestand te voorkomen. Getroffenen moeten daarom altijd een orthopeed, fysiotherapeut of osteopaat raadplegen als ze problemen hebben.
Gratis verzending vanaf 35€
90 dagen retourrecht
Gratis App
