Achillespeesontsteking: oorzaken, symptomen en behandeling van achillodynie

Heb je ’s ochtends na de eerste stappen al eens pijn in de hiel gevoeld, die na wat beweging weer beter wordt? Dan is er mogelijk sprake van een ontsteking van de achillespees. Een achillespeesontsteking (medisch: achillodynie) is een veelvoorkomende degeneratieve aandoening, vooral bij sporters, die wordt veroorzaakt door een voortdurende irritatie van de achillespees. De achillespees is de grootste en sterkste pees in het menselijk lichaam en verbindt de kuitspieren met het hielbeen. Ze maakt het afzetten bij wandelen, hardlopen en springen mogelijk, maar door een ontsteking wordt de belastbaarheid sterk beperkt. In ons artikel leggen we de belangrijkste oorzaken en risicofactoren van een achillespeesontsteking uit en wat je tegen de pijn kunt doen.

Typisch voor een ontstoken achillespees zijn aanhoudende pijnklachten in het hielgebied. Deze zijn meestal twee tot zes centimeter boven het hielbeen en in het onderste deel van het onderbeen te lokaliseren, en treden in eerste instantie vooral op bij belasting (vooral bij bewegingen waarbij de pees sterk wordt opgerekt, zoals traplopen). Wordt de pees steeds verder geïrriteerd, dan kunnen de typische klachten echter ook in rust optreden. Uiterlijk merken patiënten vaak een verdikking van de pees en een lichte warmte van de huid in het getroffen gebied. Vooral aan het begin van een belasting en ’s ochtends na het opstaan zijn de klachten het sterkst (dit wordt ook wel de zogenaamde startpijn genoemd), maar meestal nemen ze na de eerste stappen weer af. Ook ochtendstijfheid van de achillespees behoort tot de typische symptomen van achillodynie.

Heb je het vermoeden dat je aan een achillespeesontsteking lijdt, dan is het raadzaam een orthopedisch specialist te raadplegen, zodat de klachten niet chronisch worden en je zo snel mogelijk de juiste behandeling krijgt. Als je de pees toch blijft belasten, kan dit in het ergste geval leiden tot een achillespeesruptuur, oftewel een volledige scheur van de pees.

Door een lichamelijk onderzoek kan een arts de ontsteking relatief eenvoudig vaststellen. Met beeldvormende technieken zoals echografie of MRI kan een arts achillodynie onderscheiden van andere aandoeningen van de achillespees die soortgelijke klachten geven, zoals een hielspoor, een gedeeltelijke scheur van de pees of de zogenaamde Haglund-hiel, waarbij het hele hielbeen ontstoken is.

In de regel wordt achillodynie behandeld met conservatieve maatregelen; een operatie is slechts zelden nodig. Bij eerstehulpmaatregelen gaat het er vooral om de symptomen te verlichten en het herstel te ondersteunen. Als je last hebt van pijn aan de achillespees, kun je de volgende tips direct opvolgen:

Rust en ontlasting: Ontlast het aangedane been en vermijd activiteiten die pijn veroorzaken of verergeren, in het bijzonder hardlopen of springen. Neem een sportpauze totdat je geen pijn meer hebt.

Compressieverband: Wikkel een elastisch verband om het getroffen gebied om zwelling te verminderen en de voet te ondersteunen. Let erop dat het verband niet te strak zit, zodat de doorbloeding niet wordt belemmerd.

Rek- en krachtoefeningen: Nadat de acute pijn is afgenomen, kun je het herstel ondersteunen met zachte rekoefeningen voor de kuitspieren en de achillespees. Een bekende oefening is de kuitspierrek tegen een muur. Excentrische training van de kuitspieren kan op lange termijn helpen de achillespees te versterken en terugval te voorkomen. Meer tips voor geschikte rek- en krachtoefeningen vind je in de volgende paragrafen van ons artikel.

Geschikt schoeisel dragen: Draag schoenen met een lichte verhoging van de hak of gebruik hakverhogingen om de druk op de achillespees te verminderen. Let er daarnaast op dat je schoenen goed dempen en voldoende steun bieden.

Tip: Met onze eerstehulpmaatregelen kun je de klachten verlichten. Blijf je echter last houden van aanhoudende of zelfs verergerende pijn, raadpleeg dan een arts om andere aandoeningen uit te sluiten en de juiste behandeling te krijgen.

Tot de medicamenteuze behandelmogelijkheden die de conservatieve maatregelen kunnen ondersteunen, behoort het gebruik van ontstekingsremmende pijnstillers zoals ibuprofen, diclofenac of paracetamol. Raadpleeg in elk geval een arts voor de juiste dosering.

Om je onderbeen bij belasting en beweging weer pijnvrijer te maken, kun je met rek- en krachtoefeningen de flexibiliteit en kracht van de achillespees en de omliggende spieren verbeteren. Dit ondersteunt het herstel en voorkomt toekomstige blessures. Oefeningen met een fascia-roller zijn hiervoor ook uitstekend geschikt. Wij raden hiervoor de BLACKROLL MINI, de DUOBALL 12 of de DUOBALL 08 aan.

Wadendrek aan de muur of op een traptrede: Ga op een trede staan, met de hielen over de rand. Laat de hielen langzaam zakken totdat je een rek in de kuiten voelt. Houd de rek 20–30 seconden vast en herhaal 3 keer. Houd je vast aan een leuning of muur om je evenwicht te bewaren.

Zittende wadendrek met handdoek: Ga op de grond zitten met gestrekte benen. Leg een handdoek om de bal van de aangedane voet en trek deze langzaam naar je toe. Houd 20–30 seconden vast en herhaal 3 keer. Houd het been gestrekt, maar niet overmatig gespannen.

Excentrische kuitheffing (Single-Leg Calf Raise): Ga met de bal van de voet op een traptrede staan, de hiel hangt over de rand. Kom met beide voeten omhoog op de tenen. Til het niet-aangedane been op en laat de hiel van het aangedane been langzaam (ca. 8 seconden) zakken tot onder de rand van de trede. Zet het andere been weer neer en herhaal. 10–15 herhalingen, 3 keer per dag.

Kuitheffing met twee benen: Zet je voeten op heupbreedte. Kom langzaam op de tenen en laat jezelf net zo langzaam weer zakken. 15–20 herhalingen, 3 keer per dag. Let erop dat de beweging gecontroleerd en zonder zwaaien gebeurt.

Hielheffing in zit: Ga op een stoel zitten met je voeten plat op de grond. Til de hielen zo hoog mogelijk op en laat ze langzaam weer zakken. 15–20 herhalingen, 3 keer per dag. Je kunt de intensiteit verhogen door extra gewicht op je knieën te leggen.

Meer fascia-rolleroefeningen voor de achillespees vind je op onze website. Daar vind je ook een selectie van geschikte tools die je bij de oefeningen kunt gebruiken.

Alternatieve therapieën voor een achillespeesontsteking kunnen aanvullend op fysiotherapie en medicamenteuze behandeling worden ingezet om het herstel te bevorderen en pijn te verlichten. Bewezen alternatieve behandelmethoden zijn:

1. Shockwave-therapie: Bij extracorporale shockwave-therapie (ESWT) worden hoogenergetische schokgolven op de aangedane plek gericht om de doorbloeding te verbeteren en het genezingsproces te versnellen.

2. Acupunctuur: Acupunctuur kan helpen pijn te verlichten en ontstekingen te verminderen door specifieke acupunctuurpunten te stimuleren. Sommige studies tonen aan dat acupunctuur een effectieve aanvulling op de conventionele behandeling kan zijn.

3. Ultrageluidtherapie: Therapeutische ultrageluid kan de doorbloeding verbeteren, ontstekingen verminderen en het herstel versnellen. Hierbij wordt het getroffen gebied behandeld met een apparaat dat hoogfrequente geluidsgolven uitzendt.

4. Lasertherapie: Bij low-level-lasertherapie (LLLT) wordt het getroffen gebied behandeld met laag gedoseerde laserstralen om de genezing te bevorderen, ontstekingen te verminderen en pijn te verlichten.

5. Kinesiologisch tapen: Elastisch tape dat door een fysiotherapeut op het getroffen gebied wordt aangebracht, kan de doorbloeding en lymfestroom verbeteren en zo het herstel ondersteunen en pijn verminderen.

6. Voeding en supplementen: Een dieet rijk aan omega-3-vetzuren (bijv. in visolie), antioxidanten (zoals in bessen en groene bladgroenten) en ontstekingsremmende specerijen (bijv. kurkuma of gember) kan ontstekingen in het lichaam verminderen en zo de gezondheid van de pezen ondersteunen.

Om te voorkomen dat er überhaupt een ontsteking van de achillespees ontstaat, kun je een aantal belangrijke dingen in acht nemen. Hier zijn 8 tips voor preventie en voorzorg:

Warming-up en stretchen: Begin elke lichamelijke activiteit met een goede warming-up. Mobiliseer je gewrichten, rol eventueel je benen kort uit met de BLACKROLL en doe enkele dynamische rekoefeningen zoals beenschwingen om de spieren voor te bereiden op de belasting.

Krachtoefeningen: Voer regelmatig krachtoefeningen uit om de achillespees en de kuitspieren te versterken.

Schoeisel en inlegzolen: Met het juiste schoeisel en speciale inlegzolen (bij voorkeur orthopedisch en individueel aangepast) kun je je voeten ondersteunen en de achillespees ontlasten. Wissel je schoenen regelmatig, vooral bij intensieve training.

Training en belasting aanpassen: Verhoog de trainingsintensiteit en -duur stapsgewijs om overbelasting te voorkomen. Als vuistregel geldt: niet meer dan tien procent per week. Varieer bovendien in sportactiviteiten om verschillende spiergroepen te trainen en eenzijdige belasting te vermijden. Zorg ook voor voldoende hersteltijd tussen intensieve sessies.

Regelmatige pauzes en rust: Neem tijdens sport of werk regelmatig pauzes om spieren en pezen te ontspannen. Plan ook vaste rustdagen in je trainingsschema om overbelasting te voorkomen.

Voeding: Een voedingspatroon rijk aan omega-3-vetzuren, antioxidanten en ontstekingsremmende voedingsmiddelen kan ontstekingen in het lichaam verminderen. Voorbeelden zijn vette vis, noten, zaden, bessen en groene bladgroenten. Drink daarnaast voldoende water om je weefsels gehydrateerd te houden en het herstel te ondersteunen.

Ergonomische aanpassingen: Zorg dat je werkplek ergonomisch is ingericht, zodat je een goede houding hebt en de belasting gelijkmatig verdeeld wordt.

Neem eerste klachten serieus: Merk je de eerste tekenen van een achillespeesontsteking, pas dan meteen eerstehulpmaatregelen toe om verergering te voorkomen. Raadpleeg bij aanhoudende of terugkerende klachten een arts of fysiotherapeut voor een passende behandeling.

• Bij achillodynie gaat het om een degeneratieve aandoening van de achillespees, die vaak voorkomt bij sporters.

• In de meeste gevallen is intensieve lichamelijke activiteit de oorzaak.

• Vanaf 30 jaar neemt het risico toe, omdat de kwaliteit van de pezen afneemt.

• Typische symptomen van achillodynie zijn aanhoudende pijn in de hielstreek, vooral bij belasting, verdikking van de pees, warmte van de huid, startpijn en ochtendstijfheid.

• De diagnose wordt gesteld door een orthopedisch onderzoek; eventueel worden aanvullend een echo of MRI ingezet.

• In de acute fase moeten belastende activiteiten worden vermeden. Rek- en krachtoefeningen ondersteunen het herstel van de pees en werken ook preventief. Pijnstillers zoals ibuprofen of paracetamol werken ontstekingsremmend en verlichten de pijn.