Hardheidsgraad bij matrassen: zo maak je de juiste keuze

Als je een matras koopt, zijn er verschillende factoren waarmee je rekening moet houden. Het is een van de belangrijkste aankopen voor je gezondheid, aangezien je tenslotte een derde van je leven op je matras doorbrengt. De hardheidsgraad is een van de belangrijkste aspecten die je moet overwegen voordat je tot aankoop overgaat.

De hardheid van je matras speelt een cruciale rol in je slaap, gezondheid en welzijn. De juiste hardheid zorgt ervoor dat je wervelkolom goed wordt uitgelijnd, zonder oncomfortabele drukpunten te veroorzaken — dit is de manier waarop je zou moeten slapen. Een te zacht of te hard matras kan leiden tot spanning, rugpijn en andere ongemakken.

In dit artikel ontdek je welke hardheidsgraden er zijn en welke hardheid het beste past bij jouw persoonlijke slaapbehoeften en comfort.

De hardheidsgraad is een maat die aangeeft hoe zacht of hard een matras aanvoelt. Hardheidsgraad van matrassen is echter niet gestandaardiseerd en kan per fabrikant verschillen. De hardheidsgraad van een matras dient daarom slechts als een algemene indicatie.

Of een matras hard of zacht aanvoelt, hangt af van factoren zoals het materiaal en de constructie. De mogelijkheden voor de opbouw van matrassen zijn zeer divers. Veelgebruikte materialen zijn onder andere pocketveren, koudschuim, visco-, gel-schuim of latex. Dikkere matrassystemen van aanpasbare materialen geven de matras een zachter gevoel, terwijl systemen van dunnere lagen en minder vervormbare materialen zorgen voor een steviger oppervlak.

Naast de hardheidsgraad van matrassen zijn er natuurlijk ook andere factoren, zoals duurzaamheid en temperatuurregulatie, die het slaapcomfort beïnvloeden.

Welke hardheidsgraad is er bij matrassen?

De verschillende hardheidsgraden van matrassen worden doorgaans aangeduid met de letter H. H1 staat voor zeer zacht, H2 voor zacht, H3 voor middelhard, H4 voor hard en H5 voor zeer hard. In sommige gevallen wordt de letter H voor hardheidsgraad vervangen door de letter F voor stevigheid. De meest gangbare hardheidsgraden van matrassen zijn H2 en H3.

Wat is het verschil in matrashardheid?

Zoals eerder vermeld, zijn de aanduidingen van de hardheidsgraad niet gestandaardiseerd. Sommige fabrikanten maken alleen een onderscheid tussen twee verschillende hardheidsgraden, terwijl anderen kiezen voor een model met vijf verschillende stevigheden. De hardheidsgraad van twee verschillende fabrikanten betekent dus niet per se dezelfde stevigheid voor de matras. Het kan zijn dat een H1-matras van fabrikant A harder is dan een H2-matras van fabrikant B.

Zelfs de hardheden van dezelfde fabrikant bieden geen betrouwbare manier om te vergelijken. Zo kan het zijn dat een pocketveringmatras met hardheid H2 harder aanvoelt dan een latexmatras met dezelfde hardheid H2.

Deze vraag is niet algemeen te beantwoorden. Een matras is gezond als deze is afgestemd op het lichaam van de persoon. De uitlijning van de wervelkolom speelt hierbij een centrale rol. De natuurlijke uitlijning van de wervelkolom moet behouden blijven, ongeacht of je op je zij, buik of rug slaapt.

Dit voorbeeld kan worden verduidelijkt aan de hand van de zijslaper.

Ditzelfde principe geldt ook voor rug- en buikslapers. Ook hier is het belangrijk dat de wervelkolom in de natuurlijke positie wordt gehouden. In vergelijking met zijslapers hebben buik- en rugslapers iets meer ondersteuning nodig in het gebied van het bekken om te voorkomen dat het te ver inzakt. Mensen die deze twee slaaphoudingen verkiezen, zouden daarom een iets hardere matras moeten kiezen dan zijslapers.

Voordelen en nadelen van harde matrassen

Hardere matrassen laten het lichaam niet zo ver inzinken. Dit kan zowel een voordeel als een nadeel zijn. Enerzijds kunnen harde matrassen gunstig zijn als het gaat om het optimaal ondersteunen van de wervelkolom. Wanneer het echter gaat om het verlichten van drukpunten, zijn harde matrassen niet de beste oplossing. Vooral zijslapers kunnen bij een te harde matras aanzienlijke druk ervaren in het gebied van de schouders en het bekken. Comfort is zeer subjectief, maar er zijn veel mensen die een harde matras als ongemakkelijk ervaren.

Wie zou een harde matras moeten kiezen?

• Buikslapers:
  Mensen die vaak op hun buik slapen, hebben een matras nodig die het bewegingsapparaat voldoende ondersteunt. De wervelkolom moet in een neutrale positie blijven.
  
• Rugslapers:
  Voor mensen die op hun rug slapen, worden middelharde tot harde matrassen aanbevolen.
  
• Hoger lichaamsgewicht:
  Mensen die wat zwaarder zijn, hebben meer ondersteuning nodig en doen er goed aan om een stevigere matras te kiezen vanwege het verhoogde lichaamsgewicht.
  
• Te warm temperatuurgevoel:
  Oververhitting is een probleem dat de nachtrust kan verstoren. Op hardere matrassen slaapt het meestal koeler, omdat de lucht beter rond het lichaam kan circuleren.

Voor en nadelen van zachte matrassen

Zachtere matrassen worden door de meerderheid van de mensen als comfortabeler beschreven. Ze staan vooral bekend om hun drukverlichting. Zijslapers kunnen ideaal inzinken om de druk op de schouders en het bekken te verminderen. Probleematisch wordt het wanneer er door gebrek aan stevigheid niet genoeg ondersteuning voor de wervelkolom is. Vooral voor mensen met een hoger lichaamsgewicht die op hun buik of rug slapen, is een zachte matras suboptimaal. Zachtere matrassen slijten vaak sneller dan hardere varianten. Dit gebeurt vooral wanneer de matras te zacht is voor het lichaamsgewicht van de persoon. Doorhangen of blijvende kuilen kunnen het gevolg zijn.

Wie zou een zachte matras moeten kiezen?

• Zijslapers:
  Als je op je zij slaapt, wil je een matras die de druk op je schouders en bekken vermindert. Zachtere matrassen bieden doorgaans betere drukverlichting.
  
• Comfortzoekers:
  Mensen die de voorkeur geven aan het comfort van een zachte matras, zouden ook op zo’n matras moeten slapen. Het is belangrijk dat de wervelkolom altijd in een neutrale positie blijft. Je kunt de matras ook met een topper zachter maken zonder de ondersteuning te verliezen.
  
• Koude slapers:
  Zachtere matrassen vormen zich beter naar het lichaam en zijn vaak gemaakt van materialen die de warmte vasthouden. Als je 's nachts snel koud hebt, kan een zachte matras voor extra warmte zorgen.
  
• Schouder- en heuppijn:
  Mensen met gewrichtspijn in de schouders en heupen zijn vaak beter af met zachtere matrassen. Het is belangrijk dat er voldoende drukverlichting in deze gebieden is.

Een ergonomisch matras beheerst de balans tussen drukverlichting en ondersteunende functie. Ergonomisch slapen doen we wanneer onze wervelkolom neutraal is uitgelijnd en tegelijkertijd druk van gevoelige lichaamsregio's wordt verlicht. Om een orthopedisch correcte slaaphouding te bereiken, moet het matras op bepaalde drukpunten meer meegeven om zich aan de lichaamskrommingen aan te passen. Wanneer we op onze zij liggen, is zo'n kromming de taille, en wanneer we op onze rug liggen, is het de lendenwervelkolom.

Naast de hardheid van het matras is het mogelijk om zones in het matras te integreren om ergonomisch slapen te waarborgen. Dit betekent dat het slaapoppervlak op bepaalde plekken zachter is, zodat drukpunten zoals schouders en bekken bij zijslapers kunnen wegzakken. Bij een koudschuim-matras worden de hardheidszones bijvoorbeeld gerealiseerd door inkepingen in de schuimkern.

Fabrikanten bieden vaak tabellen of aanbevelingen waarmee je de optimale hardheid voor jezelf kunt inschatten. Zo'n aanbeveling is meestal gebaseerd op lengte en lichaamsgewicht.

Een klassieke aanbeveling voor de hardheidsgraad ziet er als volgt uit:

Hoe zwaarder je bent, hoe harder je matras mag zijn. Uit de tabel blijkt echter ook dat lengte een rol speelt. Dit komt omdat bij langere mensen het gewicht beter over de lengte verdeeld is. Een persoon van 1,80 m die 100 kg weegt, moet mogelijk een hardere matras kiezen dan een persoon van 2 m die ook 100 kg weegt.

Let op: De aanbevelingstabellen zijn net zo min gestandaardiseerd als de hardheidsgraad-aanduidingen.

Het is dus altijd verstandig om alleen de tabel van de betreffende fabrikant te gebruiken. Overigens zijn er ook fabrikanten die helemaal geen hardheidsgraad vermelden.

De gegevens van de fabrikant dienen dus altijd slechts als een richtlijn. De optimale hardheid hangt naast gewicht en lengte ook af van factoren zoals de slaaphouding en persoonlijke voorkeuren. Hieronder worden de belangrijkste hardheidsgaden nogmaals in detail besproken.

Matras hardheidsgraad 1: Is de zachte matras H1 de juiste voor mij?

H1 is de zachtste hardheidsgraad, die ook vrij zeldzaam is. Dit matras is primair geschikt voor zijslapers met een lager lichaamsgewicht (onder de 60 kg). Het is ook geschikt voor wie een zachte slaapondergrond prefereert. Zwaardere mensen zouden niet op een hardheidsgraad 1 matras moeten slapen.

Matras hardheidsgraad 2: Is het mediumharde matras H2 de juiste voor mij?

Het matras met hardheidsgraad 2 is ook geschikt voor lichte tot gemiddeld zware zijslapers. Het matras H2 zou bij je kunnen passen als je tussen de 60 en 80 kg weegt en voornamelijk op je zij slaapt. Samen met hardheidsgraad H3 behoort matras H2 tot de bestsellers.

Matras hardheidsgraad 3: Is het mediumharde matras H3 de juiste voor mij?

De meeste matrassen hebben hardheidsgraad 3. Het betreft een gemiddelde standaardhardheid die veel gebruikt wordt in de bevolking. Matras H3 biedt doorgaans meer ondersteuning dan een H2 matras en is daarom vooral geschikt voor rug- en buikslapers. Maar ook zijslapers met een lichaamsgewicht tussen de 80 en 110 kg kunnen kiezen voor een H3 matras. In ieder geval is het aan te raden om matras H3 een tijdje uit te proberen.

Matras hardheidsgraad 4: Is de harde matrasa H4 de juiste voor mij?

Modellen met hardheidsgraad 4 voelen al behoorlijk stevig aan. Je kunt over de aankoop van een H4 matras nadenken als je meer dan 110 kg weegt. Vooral voor zwaardere mensen voorkomt deze hardheid doorzakken. Als zijslaper is deze hardheid echter niet ideaal, omdat het mogelijk niet voldoende ruimte biedt voor het doorzakken van schouders en bekken.

Matras hardheidsgraad 5: Is de harde matras H5 de juiste voor mij?

Het matras met hardheidsgraad H5 vormt de hoogste sterkte en is een stap verder dan matras H4. Mensen met ernstig overgewicht (meer dan 150 kg) zouden een H5 matras moeten overwegen.

Als je moeite hebt met het kiezen van een hardheidsgraad, kan onze BASE met vier hardheidsgaden in één matras de oplossing zijn. Ontdek meer over hoe je de hardheidsgraad thuis kunt aanpassen.

Veel matrassen worden na verloop van tijd zachter en verliezen hun ondersteuning, vooral op de plaatsen waar veel gewicht op de matras rust. Maar ook bij de aanschaf kan de matras te zacht blijken te zijn. Hieronder lees je of je een matras harder kunt maken en krijg je tips over hoe je om kunt gaan met een te zachte matras.

Om de hardheidsgraad van je matras te berekenen, heb je verschillende mogelijkheden. Enerzijds kun je de hardheidsgraad-tabellen gebruiken die door de meeste fabrikanten worden aangeboden. Als voorbeeld vind je verderop in dit artikel een aanbevelingstabel voor hardheidsgraad.

Andere fabrikanten bieden ook configurators aan waarmee je de ideale matras-hardheid kunt bepalen. Zo heeft bijvoorbeeld BLACKROLL® een matras-configurator waarmee je, afhankelijk van gewicht, slaaphouding en voorkeuren, een gepersonaliseerde hardheidsgraad-configuratie kunt krijgen.

Als je de hardheidsgraad liever zelf berekent, kun je de volgende formule als ruwe richtlijn gebruiken. Houd er echter rekening mee dat lengte en gewicht slechts twee factoren zijn die de keuze van de matras in termen van hardheid beïnvloeden.

Formule voor het berekenen van de matras-hardheid

• Lichaamsgewicht in kg < (Lengte in cm – 100) → zacht (H1 tot H2)
• Lichaamsgewicht in kg = (Lengte in cm – 100) → gemiddeld (H3)
• Lichaamsgewicht in kg > (Lengte in cm – 100) → stevig (H4 tot H5)

Voorbeeld:

Een matras-topper is een extra laag die op de matras wordt gelegd om het ligcomfort te beïnvloeden. Zo kan een topper worden gebruikt om een harde matras zachter te maken. Toppers zijn meestal tussen de 3 en 10 cm dik en verschillen in materiaal en hardheidsgraad. Een hoogwaardige matras-oplage kan zelfs de levensduur van je matras verlengen. Hoewel een topper geen wonderen verricht als de matras te zacht is of kuilen vertoont, kan het lichte gebruikssporen verbergen en extra comfort bieden. De meest gebruikte materialen voor toppers zijn PU-schuim, koudschuim, traagschuim, latex, gel en mesh.

Een topper kan net als een matras worden gecategoriseerd op basis van hardheidsgraad. Dit is echter ongebruikelijk, omdat de stevigheid van de slaapondergrond meestal door de matras wordt bepaald. Als er een hardheidsgraad wordt aangegeven, wordt deze doorgaans op dezelfde manier ingedeeld als bij matrassen (H1, H2, H3, H4, H5). Er zijn echter ook fabrikanten die andere benamingen zoals "soft" of "hard" gebruiken om het verschil aan te geven.

De hardste oplagen zijn meestal koudschuim- toppers, ook wel HR-toppers genoemd. HR staat in dit geval voor "high resilient", wat betekent dat de topper zeer veerkrachtig is. Een harde koudschuim topper is dus aanbevolen voor mensen die een harder slaapcomfort prefereren en voornamelijk op hun rug of buik slapen. De zachtere oplagen zijn meestal de toppers die gemaakt zijn van traagschuim of gelschuim.

Wanneer twee personen op één matras slapen, kan de keuze van de hardheidsgraad een bijzondere uitdaging zijn. Dit is vooral het geval als het gewicht, de slaaphouding en de verhoudingen van beide personen sterk verschillen. In dergelijke gevallen is het voordelig om twee verschillende matrassen te kiezen in plaats van samen op één matras te slapen.

Het voordeel van twee verschillende matrassen is dat elk van de partners zijn of haar favoriete hardheidsgraad kan kiezen. Bovendien beïnvloeden bewegingen tijdens het slapen de andere kant van het bed niet.

Het nadeel van twee verschillende matrassen is de kloof die tussen de twee slaapoppervlakken ontstaat. De “bezoekerskloof” of de "gräble" (zoals de kloof in de volksmond wordt genoemd) kan het knuffelen samen moeilijker maken. Hieronder vind je een paar tips over hoe deze vervelende kloof vermeden kan worden.

Tip 1: Matrassenkiel

De matrassenkiel, ook wel geliefdesbrug of spleetvuller genoemd, is een T-vormige schuimrubberen wig die in de bezoekerskloof wordt gedrukt om de opening te sluiten. Het nadeel van de geliefdesbrug is dat de wig door de lichte verhoging vaak nog voelbaar is onder het hoeslaken.

Tip 2: Matrassenoplage

Ook een oplage die over beide matrassen heen gaat, kan de vervelende kloof verzachten. Een matrassenoplage heeft daarnaast het voordeel dat het de matras beschermt tegen vervuiling. De oplage wordt aan de zijkanten bevestigd met elastische banden, waardoor de twee eenpersoonsmatrassen bij elkaar worden getrokken. Naast een klassieke oplage kan ook een topper worden gebruikt om de bezoekerskloof te laten verdwijnen.

Tip 4: Paarmatras

De paarmatras, die het vaakst in de afmeting 180x200 cm wordt aangeboden, komt zonder bezoekerskloof. Het nadeel is dat het paar zich meestal moet overeenkomen over de hardheidsgraad. Er zijn echter ook paarmatrassen met verschillende kernen, die dan in één grote hoes worden gestoken en indien nodig verlijmd. Op deze manier kan de bezoekerskloof ook worden vermeden.

's Ochtends wakker worden met rugpijn is voor veel mensen een bekend probleem. De matras kan de oorzaak van de pijn zijn. Het grootste teken dat je matras bijdraagt aan je rugpijn is wanneer je rug direct na het opstaan bijzonder pijn doet. Als de uitlijning van je wervelkolom tijdens het slapen niet voldoende ondersteund wordt, bestaat de kans dat de spieren rondom de wervelkolom 's nachts aanspannen. Het gevolg kunnen vervelende spanningen zijn. Een goede matras voor rugpijn is degene die de uitlijning van de wervelkolom ondersteunt en de natuurlijke houding bevordert. Het is niet mogelijk om algemeen te zeggen welke hardheidsgraad het beste is bij rugpijn. Vooral als je last hebt van rugpijn, is het belangrijk dat je de hardheidsgraad afstemt op je gewicht en je favoriete slaaphouding.

Opmerking: Een slechte matras kan rugpijn verergeren. Rugpijn kan echter veel verschillende oorzaken hebben. Niet in de laatste plaats is onze overwegend zittende levensstijl een constante belasting voor ons bewegingsapparaat. Compenserende oefeningen en veranderingen in levensstijl kunnen wonderen doen.

Zuigelingen en kinderen bevinden zich in een groeifase en brengen gemiddeld veel meer tijd in bed door dan volwassenen. Een matras voor kinderen moet de gezonde ontwikkeling van de wervelkolom ondersteunen. Vooral bij zuigelingen en peuters is het belangrijk dat de matras niet te zacht is, aangezien de wervelkolom op deze leeftijd nog niet de natuurlijke S-vorm heeft. Als vuistregel kan worden gezegd dat een baby niet meer dan 3 cm in de matras zou moeten zinken. Met een medium-harde baby matras maak je meestal niet veel fout. Peuters en kleuters mogen iets verder in de matras zinken. 4 cm is een goede richtlijn voor kinderen tussen de 2-3 jaar. Zodra het kind iets ouder wordt, hangt de keuze van de matras hardheid steeds meer af van de individuele slaapgewoonten. De meeste kinderen vanaf 4 jaar hebben het meeste baat bij een hardheidsgraad 2. Belangrijk is ook hier dat naast de uitlijning van de wervelkolom, er aandacht wordt besteed aan het verlichten van drukpunten. Als je kind zich 's ochtends over lichamelijke pijn klaagt, zou je een andere matras kunnen overwegen.

Het bepalen van de juiste hardheidsgraad van je matras is belangrijk voor een herstellende slaap en een comfortabel liggevoel. De optimale hardheidsgraad ondersteunt je wervelkolom en verlicht tegelijkertijd drukpunten, zodat je 's ochtends na het opstaan geen pijn of ongemak hebt. Aangezien de hardheden van matrassen niet gestandaardiseerd zijn, moet je de hardheidsgraden slechts als een algemene richtlijn gebruiken. Het belangrijkste is dat de matras wordt afgestemd op jouw persoonlijke behoeften.

Factoren die je matraskeuze zouden moeten beïnvloeden, zijn onder andere:

• Gewicht
• Lengte
• Lichaamsbouw
• Voorkeurs slaaphouding
• Persoonlijke voorkeuren
• Lichamelijke klachten (bijv. rugpijn)

Een goede adviseur in een fysieke winkel zal je naar deze gegevens vragen. Als je online een matras bestelt, is het belangrijk om erop te letten dat je minimaal 30, beter 90 dagen, proef kunt slapen. Onze matras, de RECOVERY BASE, kun je bijvoorbeeld 90 nachten testen. Het lichaam heeft gemiddeld 4 tot 6 weken nodig om zich volledig aan een nieuwe slaapondergrond te wennen. Gebruik de hardheidsgraad-aanbevelingen van de fabrikanten als een gids en test de matras uit. De kwaliteit van je slaap en je lichaamshouding na het ontwaken zijn de beste indicatoren of je op de juiste matras ligt.