Heb je ooit last gehad van nek- of rugpijn? Heb je ooit vreemde knobbels in je spierweefsel gevoeld?

Dan is de kans groot dat je een triggerpoint bent tegengekomen. Myofasciale triggerpoints zijn erg belangrijk in de geneeskunde omdat ze tot de meest voorkomende triggers voor chronische pijn en spanning behoren. </p> <p>In dit artikel leer je wat triggerpoints zijn, hoe ze ontstaan en hoe je specifiek deze drukpijnpunten kunt vinden en oplossen. 

Het goede nieuws is dat je myofasciale triggerpoints zelf kunt vinden en bewerken (“triggeren”) zonder de hulp van een therapeut. Je kunt vertrouwen op je eigen lichaamsgevoel.

Myofasciale triggerpoints – dat zijn triggerpoints die voorkomen in spier- en fascieweefsel – zijn wijdverspreid in geïndustrialiseerde landen en vormen vaak de oorzaak van musculoskeletale pijn.

De term is afgeleid van het Engelse woord "to trigger", omdat triggerpoints pijn veroorzaken bij aanraking of druk. Denk aan klachten zoals hoofdpijn, nekpijn of schouderpijn. Deze pijn kan zelfs uitstralen naar andere delen van het lichaam (referred pain).

In het myofasciale weefsel is er sprake van een voortdurende contractie van spiercellen, gecombineerd met een reactieve overstrekking van het omringende weefsel. Hierdoor worden bloedvaten samengedrukt en vermindert de zuurstoftoevoer in het aangetaste gebied.

De gevolgen zijn een myofasciaal zuurstoftekort, gepaard met een plaatselijk gebrek aan energie, die eigenlijk nodig is om de aangespannen spiercellen weer los te maken. Deze plaatselijke contractieknoop vormt uiteindelijk het zogenaamde triggerpoint – een puntvormige, nodulaire verharding in de spier.

Volgens de definitie worden triggerpoints aangetroffen in verhard myofasciaal weefsel (harde spanning).

Myofasciale triggerpoints – dat zijn triggerpoints die optreden in spier- en fascieweefsel – zijn wijdverspreid in geïndustrialiseerde landen en vaak de oorzaak van musculoskeletale pijn.

De term is afgeleid van het Engelse werkwoord “to trigger”, omdat triggerpoints pijn veroorzaken bij aanraking of druk – zoals hoofdpijn, nekpijn of schouderpijn. Deze pijn kan zelfs uitstralen naar andere delen van het lichaam (referred pain).

In het myofasciale weefsel ontstaat een permanente contractie van spiercellen en een reactieve overstrekking van aangrenzend weefsel. Daarbij worden bloedvaten samengedrukt, waardoor de zuurstoftoevoer vermindert in het aangedane gebied.

Het gevolg is een lokaal zuurstoftekort, gekoppeld aan een gebrek aan energie die eigenlijk nodig is om de aangespannen spiervezels weer te laten ontspannen. Deze gespannen spierknoop vormt uiteindelijk een triggerpoint – een voelbare, knoopvormige verharding in de spier.

Volgens de gangbare definitie worden triggerpoints aangetroffen in verhard myofasciaal weefsel met een verhoogde spierspanning.

Triggerpoints kunnen verantwoordelijk zijn voor pijn in andere delen van het lichaam.

Hoofd- en nekpijn kunnen bijvoorbeeld veroorzaakt worden door triggerpoints in het schoudergebied. Dat fenomeen heet pijnprojectie. Het verklaart waarom de oorzaak van pijn niet altijd direct wordt gevonden.

Een voorbeeld hiervan zijn triggerpoints aan de voorkant van het lichaam, in de liesstreek, die verantwoordelijk kunnen zijn voor pijn in de onderrug.

Als het een actief triggerpoint betreft, kan het drukken op dit punt pijn veroorzaken in een ander deel van het lichaam. Dit noemen we pijnprojectie.

Een latent triggerpoint daarentegen is een drukgevoelig punt dat geen uitstralende pijn veroorzaakt bij druk.

De pijn die wordt veroorzaakt door triggerpoints wordt door mensen heel verschillend ervaren. Dit hangt af van factoren zoals de locatie van het triggerpoint, de mate van activiteit en individuele gevoeligheid voor pijn.

Vormen van pijn door triggerpoints:

• Lokale pijn: De pijn bevindt zich direct op het triggerpoint. Je voelt het als druk, verharding of een stekende pijn.

• Uitstralende pijn: De pijn straalt uit naar andere delen van het lichaam die niet direct aan de spier verbonden zijn.

• Doffe pijn: Sommige triggerpoints zorgen voor een langdurige, drukkende of zeurende pijn.

• Hete of branderige pijn: Bij sommige mensen voelt de pijn als een branderig of heet gevoel.

• Nachtelijke pijn: De pijn kan vooral ’s nachts intens zijn en je slaap flink verstoren.

• Pijn bij beweging: Beweging van de spier waarin het triggerpoint zich bevindt kan de pijn opwekken of verergeren.

De exacte oorzaken van triggerpoints zijn zeer complex

De belangrijkste reden voor het ontstaan is echter meestal spanning en overbelasting van de spieren, die jarenlang kunnen aanslepen en zo het ontstaan van het triggerpoint veroorzaken. 

Bij iedereen kan een triggerpoint ontstaan. Er is echter een verband tussen zittende activiteiten op het werk en weinig fysieke arbeid en de ontwikkeling van triggerpoints. 

We hebben enkele van de meest voorkomende factoren voor de ontwikkeling ervan op een rijtje gezet:

Amerikaanse wetenschappers konden tijdens hun onderzoek vaststellen dat triggerpoints een verhoogd aantal ontstekingsstoffen bevatten die lokale ontstekingsreacties uitlokken en de typische pijn veroorzaken. 

In dit geval heeft het gebied van de kleine spierverharding een zeer lage pH-waarde, wat leidt tot hyperaciditeit. Het zuurstofgehalte van het weefsel in deze regio’s is ook lager dan normaal. 

De behandeling verminderde de concentratie ontstekingsstoffen in de verhardingen drastisch en de hyperaciditeit nam af – en daarmee ook de pijn.

Met een beetje gevoeligheid in je vingertoppen kun je triggerpoints op je eigen lichaam voelen. Daartoe oefen je lichte druk uit en ga je verticaal met je vingers over je spieren om triggerpoints te vinden.

Triggerpoints voelen aan als kleine knobbeltjes of bultjes in het weefsel. Als je iets harder drukt, kun je de knobbeltjes duidelijker voelen. Triggerpoints kunnen niet alleen met de handen worden gevoeld, maar ook worden opgespoord met behulp van zogenoemde trigger tools.

Ze zijn verkrijgbaar in verschillende ontwerpen, gemaakt van kunststof of hout, klein of groot, laag of hoog. Wat ze allemaal gemeen hebben, is dat ze bedoeld zijn om de duim van een therapeut te vervangen. Ze helpen je dus om zelf triggerpoints te behandelen die je misschien niet met je duim kunt bereiken, bijvoorbeeld op de rug.

Daarnaast is het gebruik van trigger tools als hulpmiddel veel duimvriendelijker en helpt het je om triggerpoints los te maken.

Welke symptomen triggerpoints veroorzaken, is heel individueel en het bereik is groot. Sommige mensen ervaren slechts licht ongemak, terwijl anderen hevige pijn voelen.

De symptomen kunnen variëren afhankelijk van waar de triggerpoints zich bevinden. Hieronder vind je een overzicht van de meest voorkomende klachten:

Veelvoorkomende symptomen van triggerpoints:

• Plaatselijke pijn: Pijn in het aangetaste spiergebied, variërend van dof en zeurend tot scherp, brandend of trekkend.

• Pijnuitstraling: Pijn kan uitstralen naar andere delen van het lichaam die niet direct met het triggerpoint verbonden zijn.

• Beperkte mobiliteit: Spierverharding door triggerpoints kan de bewegingsvrijheid van gewrichten verminderen.

• Spierstijfheid: Druk op de spieren veroorzaakt stijfheid, waardoor strekken of bewegen moeilijker wordt.

• Spierzwakte: Door verminderde spiercontractie kan tijdelijke spierzwakte optreden.

• Tintelingen en gevoelloosheid: Soms veroorzaken triggerpoints tintelingen of gevoelloosheid in nabijgelegen gebieden.

• Spiertrekkingen: Spiervezels in de buurt van het triggerpoint kunnen spontaan samentrekken of verkrampen.

• Slaapproblemen: Pijn door triggerpoints kan je slaap verstoren, wat leidt tot vermoeidheid en uitputting overdag.

• Hoofdpijn: Triggerpoints in nek- of schouderspieren kunnen leiden tot spanningshoofdpijn of zelfs migraine.

Niet iedereen ervaart dezelfde symptomen bij triggerpoints. De klachten hangen altijd af van de locatie van het triggerpoint en van hoe gevoelig iemand is voor pijn.

Als de pijn aanhoudt, is het verstandig om een specialist te raadplegen voor een nauwkeurige diagnose en passende behandelingsopties.

Triggerpoints kunnen voorkomen in verschillende soorten weefsel in verschillende delen van het lichaam. Het myofasciale weefsel wordt het vaakst aangetast. 

We vinden ook lokale, drukgevoelige verharding in het gebied van de pezen, ligamenten, botten en in het onderhuidse bindweefsel (fascia superficialis). De literatuur geeft echter ook duidelijk gedefinieerde drukpijnpunten die bij de meeste mensen op een specifiek punt in de spier te vinden zijn, maar ze kunnen overal voorkomen waar bijvoorbeeld verkeerde druk- en trekbelasting op het weefsel inwerken. <br /> <br />Hieronder volgt een overzicht van enkele gebieden in het lichaam waar verharding vaak optreedt: w

De impact van triggerpoints verschilt sterk van persoon tot persoon – en zelfs twee triggerpoints bij dezelfde persoon kunnen een verschillende mate van ongemak veroorzaken.

Soms zijn triggerpoints duidelijk voelbaar in het weefsel, maar veroorzaken ze geen merkbare klachten. In andere gevallen is de verharding nauwelijks voelbaar, terwijl je toch aanzienlijke pijn ervaart.

Een belangrijke factor is welk omliggend weefsel door het triggerpoint wordt samengedrukt:

• Als bloedvaten worden aangetast, kan de doorbloeding afnemen, wat leidt tot zuurstoftekort in het gebied en de vorming van nieuwe, dieper gelegen triggerpoints bevordert.

• Als er druk op een zenuw ontstaat door verhoogde spierspanning rond het triggerpoint, kan dit leiden tot stekende zenuwpijn, met een hoge pijnintensiteit en een aanzienlijke impact op de levenskwaliteit van de getroffen persoon.

Er kunnen verschillende methoden worden gebruikt voor triggerpointtherapie. 

Het type behandeling hangt voornamelijk af van de ernst van de triggerpoints, de begeleidende symptomen en onderliggende oorzaken.

Elke patiënt moet daarom individueel worden bekeken en behandeld. 

We presenteren enkele opties voor triggerpointbehandeling.

Zelfmassage

Als je pijn hebt die moeilijk te herleiden is tot één drukpunt, kun je werken met druk over een groter gebied. Dat kan door te rollen met een fasciarol of door een paar seconden op het pijnlijke gebied te blijven liggen. Deze technieken stimuleren triggerpoints.

Let op: te veel druk kan juist leiden tot meer spanning en kan zelfs zenuwen afknellen. Wees daarom altijd voorzichtig bij zelfmassage.

In plaats van brede oppervlakkige massage kun je ook zoeken naar individuele triggerpoints in het pijnlijke gebied. Gebruik daarbij kleinere hulpmiddelen, zoals fasciaballetjes of speciale trigger tools, die ontworpen zijn voor gerichte, puntuele stimulatie van het weefsel.

Triggerpoints kun je vaak herkennen aan signalen van je lichaam:

• Hoe sterker het pijnsignaal, hoe groter de kans dat je een triggerpoint hebt gevonden.

• Je kunt ook met je vingers voelen of de plek aanvoelt als een knobbeltje of bultje – dat duidt meestal op een drukpijnpunt.

• Soms merk je zelfs dat een ander deel van je lichaam reageert wanneer je een bepaald punt aanraakt. Dat wordt pijnprojectie genoemd.

Je hebt nu twee opties:

1. Gebruik je duim als therapiemiddel, zoals veel therapeuten doen.

2. Gebruik een duimvriendelijk alternatief, zoals een trigger tool of een fasciabal, bijvoorbeeld een kleine bal (zoals de BAL 08).

Met je duim kun je ook de voelbare knobbeltjes in de spier wegmasseren.

Kies de methode die het beste bij jou en je lichaam past. Spierpijn die wordt veroorzaakt door spanning in het weefsel neemt meestal af na het toepassen van gerichte druk. Als je geen verbetering merkt na herhaald gebruik, raadpleeg dan een specialist voor professioneel advies.

Manuele behandeling

Bij een manuele behandeling rekt de fysiotherapeut het spierweefsel met speciale handgrepen of met behulp van een massagestok. Daarbij worden de triggerpoints gericht bewerkt en losgemaakt.

Tijdens deze behandeling moet de therapeut veel druk uitoefenen op het pijnlijke gebied. Dat kan ongemakkelijk of pijnlijk aanvoelen.

Het helpt om jezelf eraan te herinneren dat de pijn na de behandeling meestal afneemt – even op je tanden bijten dus!

In de fysiotherapie is het daarnaast belangrijk dat patiënten leren om een verkeerde houding te vermijden en dat ze hun spieren gericht versterken om herhaling te voorkomen.

Koude- en warmtetherapie

• Koude – bijvoorbeeld met een speciale koudespray – kan het triggerpoint inactiveren.

• Warmte stimuleert de doorbloeding en helpt zo om pijn te verlichten.

Voor thuisgebruik zijn onder andere geschikt:

• Warmwaterkruiken

• Warmtepleisters

• Kersenpitkussens

Dry needling

Bij deze methode wordt het triggerpoint aangeprikt met een acupunctuurnaald door een arts of een gekwalificeerde alternatieve behandelaar. Dit zorgt voor:

• Spierontspanning

• Afname van plaatselijke ontsteking

Schokgolftherapie

Wanneer triggerpoints diep in het weefsel liggen en moeilijk te bereiken zijn, of wanneer het om grote spiergebieden gaat, wordt schokgolftherapie aanbevolen.

Behandeling met medicijnen

Bij hevige pijn kan een kortdurende behandeling met medicatie nuttig zijn.

Meestal worden hiervoor:

• Spierverslappers

• Pijnstillers
  gebruikt.

Let op: neem alleen medicijnen na overleg met een arts – nooit op eigen initiatief.

Triggerpoint-injecties

Wanneer de klachten door triggerpoints chronisch zijn geworden, kan spierpijn ook worden behandeld met injecties.

Een fijne naald wordt gebruikt om medicatie rechtstreeks in het triggerpoint te injecteren. Dit helpt om de spierspanning lokaal te verlichten.

Let op: dit type behandeling mag niet de eerste keuze zijn. Het wordt pas overwogen als alle andere methoden onvoldoende effect hebben gehad.

Belangrijk:
De hierboven genoemde behandelingen zijn gericht op het verlichten van acute pijnsymptomen. Ze pakken niet de oorzaak van de triggerpoints aan.

Daarom is het essentieel dat patiënten samen met een arts of fysiotherapeut onderzoeken wat de oorzaak is van het ontstaan van de triggerpoints, en bespreken welke preventieve maatregelen genomen kunnen worden om herhaling te voorkomen.

Hoewel de spierverharding die ontstaat door triggerpoints meestal klein is, kan deze toch leiden tot diverse vormen van pijn en zelfs tot aanzienlijke bewegingsbeperkingen.

Het goede nieuws:
Vaak kun je zelf actie ondernemen om triggerpoints los te maken en de pijn te verlichten. Let er daarbij wel op dat je niet alleen de acute klachten aanpakt, maar ook de langetermijnoorzaken onderzoekt.

Als je begrijpt wat de oorzaak is van jouw triggerpoints, kun je gerichter maatregelen nemen om ze in de toekomst te voorkomen.

Je kunt zelf bepalen welk type triggermassage het beste bij jou en je lichaam past. Spierpijn die wordt veroorzaakt door overmatige spanning in het weefsel neemt normaal gesproken af door gerichte druk.

Belangrijk:
Als je geen verlichting voelt na herhaald gebruik van zelfmassage of andere methoden, neem dan contact op met een gekwalificeerde specialist voor verder advies en behandeling.