Waarom fascia de oorzaak van pijn kunnen zijn

Ben je vaak gespannen? Dan ben je niet de enige. Maar weinig mensen zijn voor 100 procent pijnvrij. Maar weinig mensen weten echter ook dat de oorzaak van hun pijn in de fascia kan liggen en dat je er zelf wat tegen kunt doen. Maar precies deze dunne huid, die elk van je organen, alle bloedvaten, elk bot, alle zenuwvezels en spiervezels omgeeft en bij elkaar houdt, is in de meeste gevallen de oorzaak van pijn in je lichaam, gespannen spieren en/of chronische pijn.

Zo'n tien jaar geleden wisten de meeste mensen nog niet wat fascia zijn. Fascia bevatten meer pijnreceptoren dan spieren, zijn nauw verbonden met je autonome zenuwstelsel en geven continu signalen door aan de hersenen. De wetenschap spreekt daarom tegenwoordig van het grootste zintuigorgaan van het menselijk lichaam.

Waarom de oorzaak van je pijn in de fascia kan liggen, hoe je weet dat het om fasciapijn gaat en hoe je je pijn geheel zonder medicijnen, spuiten enz. zelf greep kunt krijgen – dat lees je hier.

Fasciapijn ontstaat vooral bij de myofascia (spierfascia). Het woord myofascia is samengesteld uit de begrippen «myo» - spier en «fascia» - bindweefsel. Als er hier pijn optreedt spreken we van myofasciale pijnsyndromen.

Maar ook fascia die om de organen heen liggen kunnen pijn veroorzaken. Zo kan bijvoorbeeld de darm via de fasciale ophanging pijn in de rug of zelfs de schouders veroorzaken.

Precies zo is het ook bij de spierfascia. Want de plaats waarnaar de pijn uitbreidt is niet altijd de plaats waar het probleem ontstaat. We spreken van weerpijn of referentiepijn. Een verharding bij de voetzool kan via de achterste fasciale lijn tot in het hoofd trekken. De gevolgen zijn dan hoofdpijn.

De spanningen in je lichaam zijn dus van elkaar afhankelijk en beinvloeden elkaar onderling. Stel je dat voor als een zeilschip. De spanning van de afzonderlijke touwen, die op verschillende plaatsen zijn vastgezet, moeten op elkaar afgestemd zijn. Als er slechts een touw wordt losgemaakt, dan zou het kunnen dat het schip in een andere richting zeilt. Dat kun je vergelijken met je lichaam. Je botten en wervels worden door het myofasciale spanningsevenwicht op de juiste plaats gehouden. Deze nieuwe zienswijze noemt de deskundige «tensegriteit».

Verklevingen en verhardingen van de fascia kunnen dus gebrek aan evenwicht in het hele lichaam veroorzaken. Er treedt fasciapijn op door verkleefde fascia.

Fascia zijn afhankelijk van de plaats variabel en opgebouwd uit meerdere lagen. Voor een goed glijvermogen circuleert er tussen elke laag vloeistof – zoals olie bij een motor. Wat stel je je nu voor onder verkleefde fascia ? Vermoedelijk het dikker worden van de vloeistof, die als een lijm de afzonderlijke lagen samenhoudt en zo het glijvermogen beperkt. Eenvoudig gezien is deze voorstelling juist. Deskundigen verklaren het verminderde glijvermogen van fascia echter iets complexer, want door het fasciaonderzoek van de laatste jaren is de kennis en het begrip van de fascia steeds groter geworden.

Gezonde fascia zijn flexibel en kunnen goed glijden. De fascia vervilten en er worden verhardingen gevormd. Pijnlijk wordt het vooral dan als de fascia zodanig verdikken dat ze de zenuwen gaan beknellen.

Myofasciale pijn kan acuut optreden, maar is meestal chronisch. Ze zijn de meestvoorkomende oorzaak van aanhoudende pijn in een of meerdere gebieden van het lichaam en maken 30 - 85 % uit van alle pijn van het spier- en skeletsysteem. Er wordt aangenomen, dat myofasciale pijn in 85 % voor rugpijn en 55 % voor hoofd- en nekpijn verantwoordelijk is.Ook schouderpijn is vaak op een myofasciale dysfunctie terug te voeren. In de meeste gevallen breidt de pijn met de tijd via de myofasciale banen uit naar verschillende gebieden van het lichaam als er niets ondernomen wordt.

Myofasciale pijn komt voor op elke leeftijd, maar het meest bij de leeftijdsgroep tussen 27 en 50 jaar. Dat ligt vermoedelijk aan de volgende punten:

1. aan de ene kant zijn bij deze leeftijdsgroep voldoende jaren verstreken waarin oorzaken zoals verkeerde houdingen, eenzijdige belastingen of stress zich in het myofasciale systeem hebben kunnen vestigen.
2. Anderzijds zijn deze personen gewoonlijk nog bijzonder actief, zodat de myofasciale pijn en het verlies aan bewegelijheid als zeer beperkend worden ervaren.

Ze treden vaak op bij verder gezonde mensen. In combinatie met andere musculoskeletale, neurologische of psychische klachten, zoals niet-specifieke rug- en nekpijn of ook wel kanker, zijn ze echter toch vaker vast te stellen.

Door de aanhoudende klachten treedt er vaak een afname van de kwaliteit van leven op met beïnvloeding van het fysieke, psychische, sociale en emotionele welbevinden. De exacte diagnostiek van myofasciale pijn is moeilijk. Er zijn daarvoor tot op heden geen gestandaardiseerde criteria. Bovendien overlappen de symptomen vaak met andere chronische pijnklachten, zoals fibromyalgie, geirriteerde zenuwwortels of pijn uitgaand van banden, pezen of gewrichten. Toch kan een arts of fysiotherapeut bij myofasciale pijn gevoelige plekken in de spier en/of de fascia voelen, die een heftige pijn kunnen veroorzaken en die eventueel in een bepaald verloop langs de betreffende myofasciale keten uitstraalt. Soms zijn bovendien een bijkomende spierzwakte of gevoelsstoornissen en vaak bewegelijkheidsbeperking vast te stellen.

Karakteristiek voor fasciapijn:

• de pijn en gevoelsstoornissen breiden zich uit langs de fasciale lijnen
• De pijn en eventueel ook een brandend gevoel breiden zich over grote vlakken uit.
• De pijn neemt eerder af door losse beweging
• Bewegingen voelen stijf aan en pijn is vooral te voelen op het eindpunt van een beweging

• Overbelasting:
  Als het lichaam door inspanning voortdurend overzuurd is, dan heeft dat een negatieve invloed op je fascia. Het is belangrijk om een balans tussen belasting en herstel te vinden.

• Eenzijdige en monotone bewegingen, gebrek aan beweging:
  Eenzijdige belasting van de spieren veroorzaakt weefselstress in het myofasciale systeem. Er kunnen verkeerde houdingen ontstaan. Tot de mensen die relatief vaak getroffen worden behoren lopers, fietsers en kantoormedewerkers.

• Doorbloedings- en lymfafvoerstoringen:
  je fascia moeten worden voorzien van zuurstof en voedingsstoffen. Ook moeten verbruikte weefselvloeistoffen met hun stofwisselingsafvalproducten goed via de aderen en de lymfe kunnen worden afgevoerd. Te weinig voedingsstoffen en vloeistof aan de ene kant en te veel verzamelde gifstoffen aan de andere kant doen de fascia verkleven en maakt ze droog.

• Voeding & vloeistof:
  Een uitgebalanceerde voeding is een basiselement om je fascia van de juiste voedingsstoffen te voorzien. Naast voldoende vloeistoftoevoer (fascia bestaan voor ongeveer 75 % uit water) is vooral ook de zuur-base-huishouding bepalend.

• Stress:
  op stressprikkels reageren de fascia met aanspannen. Als de stress – en daarmee de aanspanning – een chronische toestand wordt, dan worden er spanningen in het lichaam gevormd.

• Psychische traumata:
  fascia hebben een emotionele herinnering. Heftige gebeurtenissen kunnen zich daarom letterlijk in je lichaam vastzetten.

• Ziektes:
  structurele aandoeningen zoals artrose of scoliose, systemische aandoeningen zoals een verminderde schildklierfunctie, orgaanstoornissen zoals darmaandoeningen, kanker (de aandoening zelf en/of de behandeling ervan) en depressies, angsten en andere psychische aandoeningen. Ook een lange inname van pijnstillers kan ongustig zijn voor de fascia.

• Slaapproblemen:
  een goede slaap met voldoende fases met diepe slaap zorgt voor de afscheiding van het groeihormoon HGH (Human Growth Hormone). HGH is er mede verantwoordelijk voor dat onze fascia elastisch en soepel blijven. Het bevordert de doorbloeding en zorgt ervoor, dat spieren en fascia kunnen ontspannen. Als we niet voldoende kwalitatief hoogwaardige slaap krijgen, dan kunnen er meer verviltingen in fasciaweefsel optreden.

Verschillende behandelingen laten in onderzoeken positieve effecten zien voor de behandeling van myofasciale pijn. Vanuit de fysiotherapie gezien kunnen massages, speciale manueeltherapeutische technieken uit het onderdeel "myofasical release“, warmte- en koudetoepassingen en ultrageluid, taping, stroom en acupunctuur worden gebruikt. Het meest effectief bleken echter wijzigingen in de levensstijl en speciale oefeningprogramma's. Daarbij treedt er vaak een vermindering van pijn op en een toename van de mobiliteit en kracht in de betrokken delen van het lichaam.

Door een training met Foam Rolling-tools zoals fasciarollen verbetert de vochthuishouding en daarmee het glijvermogen van de fascia. Spierpijn, gespannen spieren en fasciaverklevingen worden losgemaakt. Maar ook een fasciatraining, waarbij de spieren afwisselend samengetrokken en gerekt worden of lang aangehouden rekposities zoals bij Yin-Yoga, kunnen verlichting brengen.

Samen vallen dergelijke oefeningen onder de "self-myofasical release“ (SMR- of SMT-oefeningen). Dat zijn oefeningen die lijken op de technieken van de therapeut, maar die zelf door betrokkenen kunnen worden uitgevoerd.

Wat oefeningen zoals myofasciale zelfmassage bewerkstelligen

Tot de fysiologische effecten behoren:

• De verbeterde vloeistofuitwisseling
• Het losmaken van verklevingen
• De verbeterde doorbloeding
• De stimulering van de lymfestroom
• De ontlasting en regulering van het zenuwstelsel

Deze invloeden zijn merkbaar in je lichaam, doordat:

• je bewegelijkheid verbetert
• je spanningen loskomen
• je stressgevoel verminderd
• je regeneratie versnelt
• je prestatievermogen hoger wordt
• je blessuregevoeligheid vermindert
• je lichaamswaarneming verbetert

06 Conclusie

Pak het aan. Als je spierpijn en gespannen spieren hebt op basis van verkleefde fascia , zorg dan voor voldoende en afwisselende beweging, uitgebalanceerde voeding en regeneratie in je dagelijks leven en voer een specifieke oefeningenprogramma zoals fasciatraining uit. De gezondheid van je fascia is de sleutel om je pijn te verzachten.